آشنایی با اوراق گام و تاثیر آن بر تولید و بازار
اوراق گام، به عنوان یک ابزار بازار محور، توسط بانک مرکزی به منظور مدیریت نقدینگی در اقتصاد کشور و تأمین غیرتورمی سرمایه در زنجیره تولید، به ویژه برای واحدهای کوچک و متوسط، ارائه می‌شود. این گواهی‌ها قابلیت نقل و انتقال در بازارهای پول و سرمایه را دارند. در واقع تولید‌کننده به جای دریافت تسهیلات از این ابزار استفاده می‌کند.
- منظور از واحد (بنگاه) کوچک: واحد اقتصادي که تعداد کارکنان آن‌ها طي يكسال گذشته کمتر از 50 نفر بوده است.
- منظور از واحد (بنگاه) متوسط: واحد اقتصادي که تعداد کارکنان آن‌ها طي يكسال گذشته بين 50 تا 100 نفر بوده است.
معرفی کلی شرایط و قوانین مرتبط: این اوراق قابلیت استفاده برای پرداخت مالیات، بیمه تامین اجتماعی و دیون دولتی را نیز دارند. این اقدام به رونق تولید، رفع موانع پولی، هدایت منابع مالی به فعالیت‌های مولد اقتصادی و تأمین سرمایه در گردش سالم و پایدار برای واحدهای تولیدی کمک می‌کند. تولیدکنندگان این اوراق را بر مبنای فاکتور خرید مواد اولیه از بانک درخواست می‌کنند. بانک نیز به‌عنوان یک واسط، این اوراق را منتشر و در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد. این اوراق دارای تاریخ سررسید یک ساله هستند و دارنده‌‌اش می‌تواند تا زمان سررسید آن را نگهداری کند یا برای خرید مواد اولیه، آن را به جای پول به فروشنده مواد اولیه تحویل دهد.
فهرست مطالب:
- اوراق گام چیست؟
- اهداف
- ویژگی
- مزایا
- فرایند صدور اوراق
- مراحل صدور در بانک
- سقف اوراق
- نحوه معامله
- ویژگی‌های واحدهای اقتصادی اولویت‌دار
- نکات مهم
اوراق گام چیست؟
به گواهی اعتبار مولد که از سوی بانک صادر می‌شود، اوراق گام می‌گویند. در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اوراق از ﺳﻮی بانک‌های ﺗﺠﺎری ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻬﺎدی واﺳﻄﻪ ﻣﯿﺎن ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺮﯾﺪاران ﺻﺎدر ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﺑﺰاری ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد. فرض کنید بنگاه اقتصادی شما نیاز به خرید مواد اولیه دارد. اوراق گام از سوی بانک صادر و تعهد می‌کند شما پول مواد اولیه را به فروشنده پرداخت می‌کنید.
اهداف اوراق گام
- ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮرم ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ
- ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﭼﺎپ اﺳﮑﻨﺎس و ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ
- ﺗﺴﻬﯿﻞ در ﻣﺮاودات ﻣﺎﻟﯽ در شرکت‌ها
- ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ شرکت‌ها
- اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﻫﺎي ﺳﺮﮔﺮدان
ویژگی‌ها
- ﺑﺎﻧﺎم
- ﺑﺪون ﮐﻮﭘﻦ ﺳﻮد
- در ﻗﻄﻌﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﯽ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل
- سررسید حداقل 1 و حداکثر 12 ماه (یا 9 ماه) است.
- اوراق ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻋﺎﻣﻞ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﺻﺎدر ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ اﻣﮑﺎن ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺎ ﺳﺮرﺳﯿﺪ، اﻧﺘﻘﺎل در ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ اﺳﻤﯽ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را دارد.
- اوراق ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﻃﯽ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺻﺮﻓﺎ در ﺑﺎزار ﻣﺰﺑﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ و ﺗﺴﻮﯾﻪ اﺳﺖ.
- دارﻧﺪه اوراق ﮔﺎم می‌تواند آن را ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﻧﻬﺎده ﺑﻪ ﻣﺘﻘﺎﺿﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ کند.
- اوراق ﮔﺎم ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳﺖ.
مزایا
- تشویق بازار به انجام معاملات در بستر امن و با اطمینان بیشتر و تسهیل در اعتمادسازی طرفین معامله با توجه به تضمین بانک‌ها
- رفع محدودیت‌های نظام بانکی در تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی از حیث تامین منابع مالی
- قابلیت نگهداری اوراق تا سررسید
- نقدشوندگی اوراق در بازار سرمایه ( امکان خرید و فروش در بورس)
- قابلیت انتقال (بدون محدودیت)
- قابلیت انتقال بخشی از اوراق
ا
فرایند صدور اوراق گام
اوراق گام یک فرایند با حضور سه عامل است:
| بانک | واسط بین متعهد و متقاضی است. تضمین معامله را عهده‌دار است. |
| خریدار (متعهد) | نیاز به تامین مالی برای خرید مواد اولیه دارد. |
| فروشنده (متقاضی) | متعهد برای خرید مواد اولیه به آن مراجعه می‌کند. |
مراحل صدور در بانک
برای درخواست اوراق گام باید مراحلی را طی کنید. این مراحل به شرح زیر است:
درخواست خریدار مواد اولیه به بانک:
فرض کنید شرکت تولیدی شما نیاز به خرید مواد اولیه برای تولید محصول خود دارد. شرکت شما بایستی درخواست خود را به بانک بدهد. بانک نیز در اولین قدم پس از بررسی شرایط، استعلام اعتبارسنجی ارسال و پاسخ شرکت را برای ادامه فرایند خواهد داد.
معرفی تامین کننده مواد اولیه (فروشنده بانک):
در صورتی که خریدار مواد اولیه شرایط دریافت گام داشت و پاسخ استعلام اعتبارسنجی بدون مشکل بود، بایستی تامین کننده را به بانک معرفی کند.
درخواست بانک جهت صدور و تحویل اوراق گام در قبال اسناد دریافت شده مطالبات از خریدار:
در این مرحله بانک اسناد دریافت شده فروشنده از خریدار را از فروشنده طلب می‌کند. این اسناد موید طلب فروشنده است.
اخذ وثایق و صدور اوراق گام:
بانک پس از دریافت وثایق مورد نیاز از خریدار (متعهد) اقدام به صدور اوراق با سررسید مشخص می‌کند.
سقف اوراق گام
سقف اوراق گام در پایان هر سال توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود. شخص حقوقی (بنگاه اقتصادی) در درخواست اول می‌تواند تا سقف 70٪ دارایی خود باشد. در درخواست‌های بعدی تعهدات ناشی از اوراق قبلی از سقف درخواست کسر خواهد شد و معادل 120٪ فروش سال آخر (حسابرسی شده) می‌تواند درخواست دهد. پاسخ استعلام اعتبارسنجی در سقف اوراق تعیین کننده است.
اوراق بدهی چیست و آیا برای سرمایه‌گذاری مناسب است؟
نحوه معامله
امکان معامله پس از سررسید از راه‌های زیر امکان پذیر است:
- معامله در سامانه‌ای تحت همین عنوان با عاملیت بانک مرکزی (سامانه گام) مقدور است. در این سامانه اوراق گام به ارزش اسمی معامله می‌شوند.
- ارزش اسمی آن یک میلیون ریال است.
- قابل معامله در بورس کالا
- قابل معامله در فرابورس
ویژگی‌های واحدهای اقتصادی اولویت‌دار
- بنگاه‌های اقتصادی که محصولات آن‌ها از بازار فروش قابل قبولی برخوردار باشد و منجر به انباشته شدن
محصولات در انبار نشود.
- بنگاه‌های اقتصـادی متوقف و يا در حال فعالیت کمتر از ظرفیت اسمی.
- بنگاه‌های اقتصادی که در سال‌های گذشته فعالیتی نداشته و فاقد فروش هستند. و اعطای اوراق به تشخيص بانک موجب فعالیت مجدد بنگاه شود.
- بنگاه‌های اقتصادی که از ميزان اشتغال پايدار و توجيه‌پذیری بیشتری برخوردار باشند.
نکات مهم
- صدور اوراق گام برای بانک‌ها یک فعالیت تسهیلاتی محسوب می‌شود.
- کارمزد اوراق گام در حال حاضر مشابه با صدور ضمانتنامه‌های ریالی است.
- اغلب نقدشوندگی اوراق گام به نرخ تنزیل است. (فروش به قیمتی کمتر)
- نرخ سود اوراق، نرخ مصوب شورای پول و اعتبار است.
جمع‌بندی: اوراق گام یکی از ابزارهای مالی جدید است که با هدف تأمین مالی کوتاه‌مدت برای کسب‌وکارها طراحی شده است. این اوراق توسط بانک‌ها صادر می‌شود و به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با فروش آن‌ها به سرمایه‌گذاران، نقدینگی مورد نیاز خود را تأمین کنند. اوراق گام برای سرمایه‌گذاران نیز جذابیت دارد و ریسک پایین‌تری نسبت به سایر ابزارهای مالی دارد. در این مطلب به بررسی کامل اوراق گام پرداختیم و درباره اهداف، ویژگی‌ها و فرایند آن صحبت کردیم.
