ارزش معاملات خرد بورس و نحوه محاسبه آن

منظور از ارزش معاملات چیست؟

هر معامله‌ای که سهامداران خرد انجام می‌دهند، ارزش مشخصی دارد. مثلا فرض کنید که آقا یا خانم الف امروز ۱۰۰۰ سهم یکی از شرکت‌های بورسی را به قیمت هر سهم ۶۰۰ تومان خریده است. در این صورت ارزش معامله او (بدون احتساب کارمزد و مالیات) ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود. در همین جلسه معاملاتی، آقا یا خانم ب هم اقدام به خرید ۲۰۰۰ سهم یکی از شرکت‌ها به قیمت هر سهم ۸۰۰ تومان کرده است. ارزش این معامله هم یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود. اگر ارزش تمام معاملات خرد در یک روز کاری را جمع بزنیم، ارزش کل معاملات خرد در آن روز را به دست آورده‌ایم.

نکته یک: ارزش معاملات خرد را می‌شود برای کل بازار، بازار بورس، بازار فرابورس یا حتی یک نماد خاص محاسبه کرد.

نکته ۲: ارزش معاملات سهام یک شرکت از ضرب حجم معاملات در قیمت سهم به دست می‌آید. اگر مجموع ارزش معاملات کل نمادهای بازار را حساب کنیم، ارزش کل معاملات را به دست آورده‌ایم.

استراتژی معاملاتی چیست؟

ارزش کل معاملات در بورس را از کجا ببینیم؟

منظور از ارزش معاملات در بورس مجموع ارزش تمام معاملات (معاملات خرد، معاملات بلوکی، معاملات اوراق بهادار و…) انجام‌شده در یک روز کاری است. این عدد را به‌راحتی می‌توانید در صفحه اول سایت مدیریت فناوری بورس تهران یا همان tsetmc.com ببینید.

نکته: دقت کنید که در این صفحه آمار و اطلاعات مربوط به بورس و فرابورس به صورت جداگانه به نمایش در می‌آید و گاهی از «ارزش معاملات بورس و فرابورس» صحبت می‌شود که منظور مجموع ارزش معاملات در این دو بازار است.

انواع معاملات در بورس

معاملات در بورس به سه شکل انجام می‌گیرد: عمده، بلوکی و خرد. می‌شود با استفاده از اطلاعاتی که در تابلو سهام مختلف منتشر می‌شود، ارزش این معاملات را محاسبه کرد و مشخص کرد که هر کدام از این‌ها چه درصدی از حجم کل معاملات را به خود اختصاص می‌دهند.

معاملات عمده

اگر تعداد کل سهام یک شرکت بورسی بیشتر از سه میلیارد سهم باشد، در صورتی که حداقل یک درصد از تعداد کل سهام شرکت بخواهد معامله شود، معامله عمده محسوب خواهد شد. درمورد شرکت‌هایی که کمتر از سه میلیارد برگه سهم دارند، برای انجام معامله عمده باید حداقل پنج درصد از سهام شرکت معامله شود.

معاملات عمده برای شرکت‌های فرابورسی هم به این شکل است: اگر تعداد کل سهام شرکت بالای یک میلیارد باشد، معامله عمده در صورتی می‌تواند انجام شود که حداقل یک درصد از سهام شرکت معامله شود. اگر تعداد سهام شرکت کمتر از یک میلیارد باشد، برای معامله عمده باید حداقل پنج درصد از سهام شرکت دست‌به‌دست شود.

معاملات بلوکی

اگر تعداد سهامی که قرار است معامله شود بیشتر از ۵۰ برابر محدودیت حجمی هر سفارش در بازار عادی باشد، معامله باید به صورت بلوکی انجام شود. البته با این شرط که معامله بلوکی مورد نظر کمتر از حد نصاب معامله عمده باشد. یعنی اگر ۵۰ برابر محدودیت حجمی هر سفارش بیشتر از حد نصاب معامله عمده باشد، آن معامله باید به صورت عمده انجام شود.

نکته: یکی از تفاوت‌های معاملات بلوکی و عمده این است که برای انجام معاملات عمده، باید از قبل اطلاعیه‌ای منتشر شود که در آن اطلاعاتی از قبیل تاریخ، قیمت و حجم عرضه درج می‌شود. ولی برای انجام معاملات بلوکی نیازی به انتشار چنین اطلاعیه‌ای نیست و سهامداران درشت می‌توانند بدون اعلام قبلی، معامله بلوکی انجام بدهند.

معاملات خرد

منظور از معاملات خرد هم معاملاتی است که من و شما و سایر سهامداران خرد در حجم‌های پایین انجام می‌دهیم. ویژگی اصلی معاملات خرد این است که تقریبا هر روز در تمام نمادهای بورسی و فرابورسی (اگر نماد بسته نباشد) معاملات خرد داریم و این معاملات را تعداد بسیار زیادی از فعالان بورسی انجام می‌دهند.

معاملات عمده و بلوکی بیشتر اوقات اهدافی را دنبال می‌کنند که با اهداف معامله‌گران خرد فرق می‌کند. مثلا ممکن است شخصی حقیقی یا حقوقی با خرید عمده سهام شرکتی به دنبال صندلی مدیریتی آن شرکت باشد، اما اکثر معامله‌گران خرد به دنبال کسب سود کوتاه‌مدت و میان‌مدت از طریق معامله سهام هستند. بنابراین حجم و ارزش معاملات خرد اطلاعاتی را می‌تواند در اختیارمان بگذارد که شاید معاملات بلوکی فاقد آن‌ها باشد.

منظور از ارزش معاملات خرد چیست؟

تا اینجا با ارزش کل معاملات (در بورس و فرابورس) و انواع معاملات (عمده، بلوکی و خرد) آشنا شدیم. به این ترتیب می‌توانیم حدس بزنیم که ارزش معاملات خرد را چگونه می‌شود محاسبه کرد: اگر ارزش کل معاملات عمده و بلوکی را از ارزش کل معاملات کم کنیم، ارزش معاملات خرد به دست می‌آید.

ارزش معاملات خرد را می‌شود برای کل بازار (بورس و فرابورس)، بورس، فرابورس یا یک سهم خاص محاسبه کرد.

در حال حاضر سایت‌ها و کانال‌هایی وجود دارند که اطلاعاتی از این دست را استخراج و رایگان منتشر می‌کنند. اما یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای دسترسی به ارزش معاملات خرد بازار بورس مراجعه به سایت بورس اوراق بهادار تهران به نشانی tse.ir است. در این سایت می‌توانید از منوی «اطلاعات بازار» گزینه «نگاهی به وضعیت بازار (روزانه)» را انتخاب کنید. در فهرستی که باز می‌شود می‌توانید هر روزی را که می‌خواهید انتخاب کنید و فایل پی‌دی‌اف مربوط به آن روز را دانلود و مشاهده کنید.

محاسبه ارزش معاملات خرد با فیلترنویسی

گفتیم که برای محاسبه ارزش معاملات خرد باید ارزش معاملات عمده و بلوکی را از ارزش کل معاملات کم کنیم. ارزش کل معاملات بورس و فرابورس را می‌شود در صفحه نخست سایت مدیریت فناوری بورس یا همان tsetmc.com دید. اما برای محاسبه ارزش معاملات عمده و بلوکی چه کاری باید انجام بدهیم؟

ساده‌ترین راه استفاده از قابلیت‌های فیلترنویسی سایت مدیریت فناوری بورس است. فیلترنویسی یکی از تکنیک‌های مهم برای بررسی و تحلیل اطلاعات معاملات انواع اوراق بهادار است که اگر به این تکنیک تسلط پیدا کنیم، می‌توانیم از آن برای شناسایی سهام مناسب برای سرمایه‌گذاری بهره بگیریم. به هر صورت در اینجا می‌خواهیم استفاده ساده‌ای از فیلترنویسی داشته باشیم و ارزش کل معاملات خرد را محاسبه کنیم.

برای فیلترنویسی اول از همه باید به بخش «دیده‌بان بازار» در سایت tsetmc.com برویم. برای این کار کافی است که صفحه اصلی این سایت را باز کنید و در قسمت بالا و سمت چپ صفحه، روی گزینه «دیده‌بان بازار» کلیک کنید.

ایجاد تنظیمات مناسب

در این صفحه با اطلاعات و گزینه‌های زیادی مواجه خواهید شد که در نگاه اول ممکن است گیج‌کننده به نظر برسد. قبل از هر چیز، باید به قسمت تنظیمات وارد شویم تا تنظیمات مناسب و مورد نظر خودمان را اعمال کنیم. گزینه «تنظیم‌ها» در بین منوهای بالای صفحه است. روی این گزینه کلیک کنید.

بعد از ورود به این قسمت، تنظیمات را مانند تصویر زیر انجام دهید و روی گزینه «ذخیره تنظیم‌ها» کلیک کنید.

دقت کنید که برای ذخیره شدن تنظیمات، باید در سایت عضو باشید. اگر عضو سایت نیستید، ابتدا در آن عضو شوید و بعد از ورود به سایت، به کارتان ادامه بدهید.

تنظیمات مناسب برای قالب نمایش

برای اینکه آمار و اطلاعاتی که مد نظر داریم به شکل بهتری به نمایش در بیاید، باید تنظیمات مربوط به «قالب نمایش» را شخصی‌سازی کنیم. برای این کار کافی است از گزینه‌های بالای صفحه گزینه «قالب نمایش» را انتخاب کنید و در کادری که باز می‌شود، روی گزینهٔ «ساخت قالب» کلیک کنید.

سپس پنجره مربوط به تنظیمات قالب نمایش باز خواهد شد. در این قسمت تنظیمات را مانند تصویر زیر وارد و در آخر روی گزینه «ذخیره قالب شخصی» در پایین صفحه کلیک کنید.

اگر هم به نمایش اطلاعات دیگری به جز چیزی که در اینجا هست نیاز دارید، کافی است در ردیف‌های بعدی اطلاعات مورد نظر خودتان را اضافه کنید.

اکنون برای اینکه قالب شخصی خودتان را فعال کنید، کافی است روی گزینه «قالب نمایش» کلیک کنید و از کادری که باز می‌شود گزینه «قالب شخصی» را انتخاب نمایید.

فیلتر ارزش معاملات عمده و بلوکی

در مرحله بعدی باید فیلترهای مربوط به معاملات عمده و بلوکی را وارد کنیم. برای این کار ابتدا باید در بین گزینه‌های بالای صفحه، روی گزینه «فیلتر» کلیک کنیم.

در منویی که باز می‌شود روی گزینه «فیلتر جدید» کلیک کنید تا یک فیلتر جدید ساخته شود. حالا روی فیلتری که ساخته‌اید کلیک کنید تا بتوانید فیلتر جدیدتان را مدیریت کنید. در کادری که با عنوان «شرط» مشخص شده، کد دستوری زیر را وارد و سپس روی گزینهٔ «ثبت» کلیک کنید. این کد دستوری در واقع فیلتر «ارزش معاملات عمده» است. می‌توانید از همین نام برای نام‌گذاری فیلتر استفاده کنید.

(cfield0)=Math.round(((tval)/10000000000)*100)/100

(l18)[(l18).length-1]==’4′

با کلیک کردن روزی گزینه «ثبت»، اطلاعات مربوط به معاملات عمده نمایش داده خواهد شد. کافی است روی علامت ضربدر در گوشه بالا و چپ کادر مربوط به فیلترنویسی کلیک کنید تا این اطلاعات را ببینید. (در این مطلب از اطلاعات مربوط به معاملات روز چهارشنبه ۱۳ مرداد ۲۴۰۰ استفاده کرده‌ایم).

همان‌طور که در تصویر می‌بینید در این روز معاملاتی هیچ معامله عمده‌ای انجام نشده است.

حالا یک بار دیگر روی گزینه «فیلتر جدید» کلیک کنید و این بار کد دستوری زیر را که فیلتر «ارزش معاملات بلوکی» است، وارد کنید.

(cfield0)=Math.round(((tval)/10000000000)*100)/100

(l18)[(l18).length-1]==’2′

این فیلتر هم اطلاعات مربوط به معاملات بلوکی را نمایش خواهد داد.

نکته: همان‌طور که در تصویر می‌بینید، ستون آخر مربوط به ارزش معاملات هر نماد است. این عدد به واحد میلیارد تومان است. مثلا ارزش معاملات بلوکی در نمادی شگویا2 برابر با ۴.۳۵ میلیارد تومان (۴ میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان) بوده است.

همان‌طور که در عکس بالا می‌بینید، در این روز معاملاتی هفت معامله بلوکی انجام شده است. اگر ارزش این معاملات را جمع بزنیم، به عدد ۹۲ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان خواهیم رسید.

محاسبه ارزش معاملات خرد

همان‌طور که در عکس‌های قبلی دیدیدم، ارزش کل معاملات بورس در این روز، ۷۹۷۰ میلیارد تومان و ارزش کل معاملات فرابورس ۳۵۱۴ میلیارد تومان بوده است. پس ارزش کل معاملات بورس و فرابورس برابر با ۱۱۴۸۴ میلیارد تومان است. اگر اگر از این مبلغ ۹۲ میلیارد کم کنیم، به مبلغ ۱۱۳۹۲ میلیارد تومان می‌رسیم که ارزش کل معاملات خرد بورس و فرابورس در ۱۳ مرداد است.

نکته: در این مبلغ ارزش معاملات اوراق بدهی و مشتقه هم در نظر گرفته شده است. گاهی اوقات از «ارزش معاملات خرد در سهام و حق تقدم» صحبت می‌شود که برای به دست آوردن این عدد، باید علاوه بر ارزش معاملات عمده و بلوکی، ارزش معاملات مربوط به اوراق بدهی و مشتقه را هم از ارزش کل معاملات کم کنیم.

افزایش یا کاهش ارزش معاملات خرد چه معنایی دارد؟

بورس ایران با تمام فراز و نشیب‌هایی که دارد، بازار نوپایی است و با بازارهای سهام توسعه‌یافته فاصله زیادی دارد. با این همه بازار رو به رشدی است و طبیعی است که ارزش معاملات در آن روند صعودی داشته باشد. از سوی دیگر، تورم بالای اقتصاد ایران هم در افزایش ارزش معاملات بورس و فرابورس موثر بوده است.

در یکی دو سال اخیر، ارزش معاملات بورس و فرابورس مرز ۲۰ هزار میلیارد تومان را هم تجربه کرده، هرچند میانگین ارزش معاملات کمتر از این مقدار است. در حال حاضر (مرداد ۱۴۰۰) ارزش معاملات بورس و فرابورس در محدوده ۱۰ هزار میلیارد تومان قرار دارد. بد نیست اشاره کنیم که بعد از افت تاریخی شاخص کل طی یک سال گذشته، ارزش معاملات به محدوده ۲ هزار میلیارد تومان هم رسید.

به هر صورت، ارزش کل معاملات و ارزش معاملات خرد نشانه‌هایی از شادابی و نقدشوندگی بازار هستند. اگر در یک محدوده زمانی مشخص، به‌ویژه بعد از یک افت کلی در شاخص کل، ارزش معاملات خرد رو به افزایش باشد، نشانه این خواهد بود که معامله‌گران خرد به بازار برگشته‌اند و مشغول سرمایه‌گذاری در نمادهای مختلفند. در چنین موقعیتی، انتظار می‌رود این روند ادامه داشته باشد و معامله‌گران خرد با خریدهایی که انجام می‌دهند، سطح عمومی قیمت‌های سهام را بالاتر ببرند. در این حالت، طبق تجربه‌های قبلی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشترند و خرید سهام مناسب می‌تواند با سود خوبی همراه باشد.