نماد بورسی چیست؟
چرا از نماد بورسی به جای نام کامل شرکت استفاده می‌کنند؟ | بورس به زبان ساده
روزانه در بورس صدها هزار معامله انجام می‌شود و سهامداران میلیاردها برگه سهم دست‌به‌دست می‌کنند. ارزش معاملات روزانه در بورس ایران هم در حال حاضر چیزی در حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان است. واضح است که برای انجام این حجم از معاملات، یکی از مهم‌ترین نکات سرعت و دقت پردازش معاملات است. نماد بورسی در واقع به افزایش دقت و سرعت معاملات کمک می‌کنند.
نام کامل شرکت‌ها معمولا از چند کلمه تشکیل شده است، ولی معمولا در کاربردهای روزمره از این نام استفاده نمی‌شود و به جای آن نوعی نام اختصاری به کار می‌برند. مثلا «شرکت فولاد مبارکه اصفهان» را اغلب «فولاد مبارکه» می‌گویند. در بورس هم استفاده از نام کامل شرکت‌ها می‌تواند دست‌وپاگیر باشد و در مواردی باعث سردرگمی و بروز اشتباه شود. برای همین است که برای هر شرکتی که بخواهد وارد بورس شود، در همان ابتدا نمادی منحصربه‌فرد تعیین می‌شود. در معاملات و مکالمات بورسی هم از همین نماد برای اشاره به شرکت مذکور استفاده می‌کنند. مثلا «شرکت نفت بندرعباس» با نماد «شبندر» و «شرکت بیمه پاسارگاد» را با نماد «بپاس» می‌شناسند. به این ترتیب هر جا که صحبت از «بپاس» یا «شبندر» یا هر نماد بورسی دیگر باشد، دقیقا مشخص است منظور کدام شرکت است.
نکته: بسیاری از نمادهای بورسی به یکدیگر شباهت دارند و ممکن است معامله‌گران تازه‌کار آن‌ها را با هم اشتباه بگیرند. نمادهایی از قبیل «کروی» و «فروی»، «امید» و «وامید»، «وبملت» و «ملت»، «سامان» و «ثامان» و بسیاری نمادهای دیگر ممکن است به‌راحتی با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. توصیه اکید داریم که اگر نمادهای بورسی مورد نظرتان را دقیقا نمی‌شناسید، آن‌ها را در گوگل یا در سایت «tsetmc.com» جست‌وجو کنید و ببینید مربوط به کدام شرکت است.
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
نمادهای بورسی چگونه ساخته می‌شوند؟
نمادهای بورسی علاوه بر اینکه به سرعت و دقت معاملات کمک می‌کنند، یک کار دیگر هم انجام می‌دهند. این نمادها معمولا مشخص می‌کنند که شرکت مورد نظر در چه صنعتی مشغول فعالیتند.
در واقع این نمادها از دو بخش تشکیل می‌شوند: بخش اول به‌نوعی علامت اختصاری صنعتی است که شرکت در آن فعالیت دارد و بخش دوم علامت اختصاری خود شرکت است که از روی نام کامل شرکت ساخته می‌شود. مثلا «فملی» نماد بورسی «شرکت ملی صنایع مس ایران» است که از دو بخش «ف» و «ملی» تشکیل شده است. حرف «ف» در ابتدای این نماد نشان می‌دهد که این شرکت در گروه «فلزات اساسی» دسته‌بندی شده است. نمادهای دیگری هم که با حرف «ف» شروع می‌شوند در این دسته، یعنی گروه فلزات اساسی، قرار دارند.
حروف ابتدایی نمادهای بورسی نشانه چیست؟
گفتیم که حرف اول نمادهای بورسی معمولا معرف صنعت شرکت است. در اینجا تعدادی از این حروف و صنعت مربوط را با هم مرور می‌کنیم.
- ب: ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی، مانند «بکام» و «بشهاب»
- پ: لاستیک و پلاستیک، مانند «پکویر» و «پتایر»
- ث: انبوه‌سازی، املاک و مستغلات، مانند «ثبهساز» و «ثامید»
- چ: محصولات کاغذی و چاپی، مانند «چکارن» و «چکاپا»
- ح: حمل‌ونقل و انبارداری، مانند «حکشتی» و «حریل»
- خ: خودروسازها، مانند «خساپا» و «خزامیا»
- د: شرکت‌های دارویی، مانند «دتولید» و «دیران»
- ز: زراعت و دامپروری، مانند «زکوثر» و «زماهان»
- س: سیمان و سنگ آهک، مانند «ستران» و «سفارس»
- ش: فراورده‌های نفتی و هسته‌ای، مانند «شبندر» و «شپنا»
- ف: فلزات اساسی
- ک: استخراج کانه‌های فلزی، مانند «کگهر» و «کچاد»
- و: بانک‌ها و موسسات اعتباری، مانند «وبملت» و «وبصادر»
نکته: دقت داشته باشید که همیشه پای استثنا در میان است! یعنی ممکن است نماد بورسی شرکتی با حرف «ف» آغاز نشود، ولی در گروه فلزات اساسی قرار بگیرد. مانند نمادهای «کیمیا» و «کاوه» که در این گروه قرار دارند.
همچنین ممکن است یک حرف نشانهٔ دو یا چند گروه باشد. مثلا حرف «و» علاوه بر اینکه معرف بانک‌هاست، نشانه شرکت‌های سرمایه‌گذاری هم است. مانند شرکت سرمایه‌گذاری سایپا که با نماد «وساپا» معامله می‌شود. نمونه دیگر حرف «ش» است که هم معرف شرکت‌های نفتی است و هم تولیدکنندگان محصولات شیمیایی.
بخش دوم نماد بورسی چگونه ساخته می‌شود؟
اشاره کردیم که بخش دوم نمادهای بورسی «خلاصه نام شرکت» است. اما برای ساخت این خلاصه قاعده و قانون خاصی وجود ندارد و تا حدودی سلیقه‌ای است. معمولا این بخش به شکلی ساخته می‌شود که هم تلفظ نماد آسان باشد و هم به‌نوعی نام شرکت را در ذهن تداعی کند.
برای نمونه، نماد «خساپا» مربوط به «شرکت خودروسازی سایپا» است. حرف «خ» نشان می‌دهد که این شرکت مربوط به گروه خودروسازی است و «ساپا» تداعی‌کننده «سایپا» است. توجه به این نکته هم خالی از لطف نیست که در سامانه معاملاتی قدیمی‌تر بورس، محدودیت تعداد حروف وجود داشت و به همین خاطر نمادهای قدیمی‌تر بورس حروف کمتری دارند. چه بسا اگر شرکت سایپا امروز وارد بورس می‌شد، نماد «خسایپا» را برای آن انتخاب می‌کردند!
نمونه بعدی نماد «فولاد» است. این نماد مربوط به شرکت فولاد مبارکه اصفهان است. کلمه «فولاد» به‌راحتی شرکت اصلی را تداعی می‌کند و دست بر قضا با حرف «ف» هم آغاز می‌شود که نشانه گروه فلزات اساسی است!
نمونه دیگر نماد «شپنا» است. «ش» نشان‌دهنده این است که شرکت در حوزه فرآورده‌های نفتی فعالیت می‌کند و سه حرف بعدی، یعنی «پنا»، از سرواژه‌نویسی «پالایشگاه نفت اصفهان» به دست آمده است.
همان‌طور که می‌بینید، ساخت نمادهای بورسی قاعده مشخص و دقیقی ندارد، اما مهم است که این نماد در صورت امکان بتواند صنعت مربوطه را مشخص کند و تا حدودی نام شرکت اصلی را به ذهن بیاورد.
نماد بورسی ابزارهای مالی
در بورس نمادهایی معامله می‌شوند که معرف سهام شرکت‌ها نیستند. درست است که هر کدام از شرکت‌های بورسی نماد منحصربه‌فرد خودشان را در بورس دارند، اما هر نمادی که در بورس می‌بینیم معرف یک شرکت نیست. این نمادها معمولا نمادهای مربوط به ابزارهای مالی‌اند. در واقع هر چیزی که در بورس معامله شود، نماد خاص خودش را دارد؛ مثلا اوراق تسهیلات مسکن با نماد «تسه» و اوراق خزانه اسلامی با نماد «اخزا» معامله می‌شوند و همان‌طور که می‌دانید این‌ها سهام نیستند. ابزارهای مالی دیگر از قبیل اختیار خرید، اختیار فروش، حق تقدم خرید سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره همگی نماد بورسی دارند.
هنگام معامله این نمادها باید دقت داشته باشید که مشغول معامله چه چیزی هستید و خریدوفروش آن‌ها به چه معناست. توصیه می‌کنیم قبل از معامله ابزارهای مالی، حتما با انواع ابزارهای مالی آشنا شوید و شرایط معامله این ابزارها در بازار سرمایه ایران را به‌خوبی بررسی کنید.
نکته: حق تقدم خرید سهام معمولا از افزودن حرف «ح» به انتهای نماد بورسی حاصل می‌شود. مثلا نماد «قرنح» حق تقدم خرید سهام «قرن» است.
جمع‌بندی
هر چیزی که در بورس معامله می‌شود، باید نماد اختصاری و منحصربه‌فرد خودش را داشته باشد. به این علامت اختصاری نماد بورسی گفته می‌شود. نماد بورسی کمک می‌کند سرعت و دقت معاملات افزایش یابد. علاوه بر سهام شرکت‌ها، انواع ابزارهای مالی دیگر از قبیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق خزانه اسلامی هم نماد بورسی اختصاصی دارند.
