کارت اعتباری بانک مرکزی؛ خرید کالا یا وام ضروری؟
بررسی
6 مهر 1395
تقاضای زیاد آیا واقعاً درخواست برای خرید کالاست؟
بنا بر اخبار منابع مختلف و دیده‌های شهروندان تقاضا برای دریافت کارت اعتباری در بانک‌ها در همین چند روز ابتدایی طرح نیز زیاد بوده است. سه نکته در مورد این تقاضای زیاد است که جای نگرانی دارد:
- اول اینکه گرچه دستورالعمل کارت اعتباری برای بانک‌ها ارسال شده است اما بانک مرکزی هیچ‌گونه برنامه اطلاع‌رسانی مناسبی در این زمینه برای شهروندان نداشته است و احتمالاً بسیاری از افراد هنوز با سازوکار و مسئولیت‌ها و محدودیت‌های این کارت‌ها آشنا نیستند. بسیار عجیب است که یک طرح بسیار مهم یعنی ارائه کارت اعتباری برای اولین بار در کشوری اجرا شود و هیچ‌کس در مورد آن به مردم آموزشی ندهد.
- دوم آنکه آیا واقعاً این تقاضای بالا از سوی کسانی است که نیاز به خرید کالا و محصولاتی دارند و می‌خواهند با استفاده از این کارت‌های اعتباری این محصولات را خریداری کنند؟ نگرانی و اشاره مسئولان مختلف در مورد اینکه نقد کردن کارت‌های اعتباری مجاز نیست این ذهنیت را ایجاد می‌کند که اصلاً چند درصد از متقاضیان دریافت کارت اعتباری درواقع همان متقاضیان سال‌های گذشته وام کالایی بودند که مبلغ آن را برای حل مشکلی در زندگی لازم داشتند و نهایتاً با یک فاکتور و کمی خرج کردن وام کالا دریافت می‌کردند. سؤالی که مطرح است این است که آیا پیش از ارائه این کارت‌ها بررسی شده است که اساس کسانی که برای خرید کالایی خاص به چند میلیون تومان پول نیاز دارند چقدر هزینه‌ها و مشکلات مهم‌تری دارند و آیا اگر بتوانند اقدام به نقد کردن کارت‌ها خواهند کرد یا خیر؟
- سوم هم اینکه برفرض مردم تشویق به خرید کالا شدند و واقعاً هم شروع به خرید کالا کردند. مردمی که در وضعیت اقتصادی حال حاضر آن‌ها جوابگوی پرداخت تعهدات ناشی از این خرید نیست و امید احتمالی مسئولان این است که افزایش این میزان خرید به‌قدری بر روی رشد اقتصادی تأثیر بگذارد که این افراد بتوانند اقساط کارت‌ها را بپردازند. اما آیا مشخص است که اولاً که این خریدها تا چه میزان بر روی رشد اقتصادی تأثیر خواهد داشت؟ آیا گزارشی در مورد پیش‌بینی‌های مختلف در مورد تأثیرات اقتصادی کارت‌ها بر اساس سناریوی‌های مختلف تهیه شده است؟ و اگر نشده است. به قول یکی از کاربران توییتر که در اکانت خود نوشته بود فردا برای گرفتن کارت اعتباری اقدام می‌کند و با آن یک آیفون می‌خرد و برای بازپرداخت هم خدا کریم است. برخی از وام‌های بنگاه‌های زودبازده اقتصادی هم درنهایت به موتور و آیفون تبدیل شد و رشد اقتصادی‌ای برای کشور به همراه نداشت. چه تضمینی کارت اعتباری را از افتادن در این بیراهه حفاظت می‌کند؟
نقد کردن کارت اعتباری
در روزهای گذشته رئیس بانک مرکزی در مورد نقد کردن کارت‌های اعتباری هشدار داد و از پیامدهای حقوقی آن گفت. ترجمه این جمله این است که از همین الآن مردم در بازار به دنبال راهی برای نقد کردن کارت‌ها هستند. پای صحبت افراد که می‌نشینیم از محاسبات در مورد هزینه نقد کردن و ارزش آن می‌شنویم. نگرانی اصلی مسئولان از کشیدن کارت در پوزهای فروشگاهی و دریافت پول از فروشنده است. البته مالیات بر ارزش‌افزوده و مالیات بر درامد مانع از این می‌شود که کل مبلغ کارت بتواند آزاد شود. اما کسر این هزینه‌ها هم کاملاً ممکن است برای دارنده کارت به‌صرفه باشد. درست مثل این است که یک وام 10 میلیون تومانی با بازپرداخت 3 ساله را به قیمت مثلاً دو میلیون تومان خریداری کرده باشید که در بازار امروز چندان هم بد نیست.
نیاز واقعی مردم وام‌های ضروری خرد است
اگر واقع‌بین باشیم می‌بینیم که مسئله بسیاری از مردم در حال حاضر دریافت وام‌های نقدی کوچک برای حل کردن مسائل جدی‌تر زندگی و نه خریدن کالاست. بسیاری از کاربران رده مطالب و اطلاعات پیرامون این نوع وام‌ها را دنبال می‌کنند. وقتی با برخی افراد در مورد این کارت صحبت کردیم سؤال مشترک بسیاری از آن‌ها در مورد نحوه نقد کردن این کارت‌ها بود. به‌عبارت‌دیگر اگر این کارت‌ها منجر به خرید واقعی و نه صوری کالا هم بشود بازهم خرید ضروری نبوده است و شاید مشکلی باشد بر روی مشکلات اقتصادی مردم.
