نکات کلیدی که باید درباره مالیات بر عایدی سرمایه بدانید
به طور کلی بازارهای اقتصادی در همه‌ی کشورها به دو بخش مولد و غیرمولد طبقه بندی می‌شوند. علاقه دولتمردان هدایت سرمایه گذاری مردم از بخش غیر مولد به بخش مولد است. منظور از مولد همان بخش مرتبط با تولید و منظور از بخش غیر مولد هم مربوط به سوداگرانی است که دارایی‌های ارزشمندی مانند مسکن و طلا، خودرو، ارز، سهام را با قیمت کمتر خرید و با قیمت بیشتر می‌فروشند. هدف مالیات بر عایدی سرمایه نیز شناسایی همین اختلاف قیمت‌ها بین خرید و فروش و کسب سود است.
حال پرسش این است که آیا مکانیزم طرح عایدی بر سرمایه می‌تواند در بهبود عملیات مولد در کشور موفق باشد؟ در رده می‌خوانیم که مالیات بر عایدی سرمایه چیست و طرح کلی آن حاوی چه نکاتی است.
نکته مهم: تمامی نرخ‌های مالیاتی اعلام شده صرفا بر اساس طرح کلی مجلس بوده و امکان تغییر آن پس از تصویب و ابلاغ وجود دارد.
مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
بگذارید ابتدا توضیح دهیم مالیات بر عایدی سرمایه چیست. عایدی سرمایه به تمام منافع یا سودی گفته می‌شود که اشخاص از تصرف یک دارایی در طول زمان بدست می‌آورند. حال بر این اساس، مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان درصدی از عایدی سالیانه سرمایه شما است. منظور از عایدی همان کسب سود است.
به زبان ساده مالیات بر عایدی سرمایه یعنی شما خودرویی را به قیمت مثلا یک میلیارد تومان خریداری و حال قصد فروش آن را به قیمت دو میلیارد تومان دارید. مابه التفاوت خرید و فروش شما یعنی همان یک میلیارد تومان، شامل مالیات بر عایدی سرمایه خواهد بود و بایستی مالیات آن را بپردازید.
- به طور کلی در مالیات بر عایدی سرمایه دو متغیر تاثیرگذار است:
- نوع دارایی مورد معامله توسط شما: طلا است یا ارز؟ آپارتمان است یا خودرو؟
- مدت زمان نگهداری دارایی توسط شما: همان سال که دارایی را خریداری کردید قصد فروش را دارید یا در سال‌های آتی؟
مالیات بر عایدی سرمایه یا مالیات بر تورم؟
برخی از صاحب نظران عقیده دارند، این نوع مالیات ناشی از تورم است و الزاما به معنی سوداگری و کسب سود نیست. چنانچه تورم به وسیله دولت کنترل شود آنگاه کاهش انگیزه در بخش‌های غیرمولد را خواهیم داشت. مخالفان این طرح می‌گویند در شرایطی که تورم لحظه به لحظه منجر به گران شدن همه اجناس و خدمات می‌شود، اطلاق اخذ مالیات بر عایدی سرمایه صحیح نیست و دلیل اصلی آن ناشی از سیاست‌های اشتباه پولی- مالی دولت و کاهش ارزش پولی است.
طرح مالیات بر عایدی سرمایه کی اجرا می‌شود؟
مالیات بر عایدی سرمایه هنوز به تصویب نرسیده و اجرا نشده است. در حال حاضر این طرح که از اولویت‌های رسیدگی مجلس در سال ۱۴۰۳ است پس از تصویب به شورای نگهبان ارجاع و مشکلات و معایب آن بررسی می‌شود. در نظر داشته باشیم، بخشی از قانون مالیات بر عایدی سرمایه مرتبط با تصویب آن توسط مجلس شورای اسلامی است، بخش مهم دیگر آن فرآیند محاسبه و بسترسازی اخذ مالیات بر عایدی سرمایه توسط سازمان امور مالیاتی است.
البته با توجه به فرایندهای امور مالیاتی کشور پیش‌بینی می‌شود، کارپوشه‌ای برای افراد غیرتجاری (همانند افراد تجاری) تعبیه و پرونده مالیاتی تشکیل شود.
شامل معاملات گذشته هم شامل این طرح می‌شود؟
معمولا پس از تصویب قانون، اخذ مالیات عایدی ابلاغ و لازم‌الاجرا می‌شود مگر در متن قانون عطف به ماسبق شده و سنوات پیش را نیز شامل شود.
چه زمانی پرداخت می‌کنیم؟
امکان وصول مالیات بر عایدی سرمایه در زمان فروش مقدور است. دو متغیر مهم محاسبه این مقوله یعنی “مدت زمان” و “اختلاف مبلغ خرید و فروش” در موقع فروش مشخص می شود. پس تا زمانی‌که دارایی در تملک شما است، مشمول مالیات نخواهید بود.
آیا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مالیات دارند؟
مالیات بر عایدی سرمایه شامل چه فعالیت‌هایی است؟
- املاک
- خودرو
- طلا و سکه
- انواع ارز خارجی
مالیات بر عایدی سرمایه املاک
مالیات بر عایدی سرمایه املاک صرفا شامل املاک مسکونی نبوده و املاک اداری و تجاری را نیز در برمی‌گیرد. به این دلیل که املاک مسکونی نیاز اصلی مردم را تامین میکند، اهمیت بیشتر از سایر کاربری‌ها داشته و در طرح کلی در اولویت قرار خواهد گرفت. تغییرات شدید قیمتی و سوداگری در این بخش تاثیرات منفی بر متقاضیان و مصرف کنندگان این حوزه داشته است.
در جدول زیر میزان مالیات متعلق به این نوع دارایی‌ها آورده شده است.
ویلا هم در گروه مالیات بر عایدی سرمایه است؟
بله، این قوانین برای باغ ویلا نیز دیده شده است.
در طرح کلی مالیات بر سرمایه املاک معافیت هم دیده شده است؟
- املاک خریداری شده قبل از اجرای قانون در صورت فروش به مدت دو سال
- انتقال املاک بین خانواده
- یک ملک مسکونی برای هر شخص غیر تجاری بالای ۱۸ سال که دو سال گذشته باشد.
- انتقال املاک نوساز و پیش ساخته
- باغ و زمین زراعتی، کشاورزی خارج از بافت شهری
۵ نکته برای آموزش مفهوم مالیات به فرزندان
مالیات بر عایدی سرمایه طلا و جواهرات
شرایط معافیت مالیاتی چیست؟
طلا و جواهرات خریداری شده قبل از اجرای قانون تا میزان ۱۰۰۰گرم طلای ۱۸ عیار تا ۶ ماه برای هر شخص شامل معافیت مالیاتی است.
مالیات عایدی بر سرمایه خودرو
خودرو یکی از دارایی‌هایی است که انگیزه سوداگری زیادی بین دلالان این حوزه و حتی مردم عادی دارد. نرخ مالیاتی این حوزه بدین گونه است که چنانچه شخص خودرو را کمتر از یکسال بفروشد باید ۳۰٪ سود را مالیات بدهد و در سال‌های آتی ۱۰٪ کسر می‌شود و در نهایت در سال چهارم صفر خواهد شد.
شرایط معافیت مالیاتی خودرو
- با نگهداری خودرو بیش از سه سال از پرداخت مالیات بر عایدی خودرو معاف هستید.
- اشخاص بالای ۱۸ سال که فقط یک خودرو دارند، پس از یکسال می‌توانند خودرو خود را بدون مالیات بفروشند.
موتور سیکلت هم شامل مالیات است؟
بله، کلیه شرایط در طرح کلی مالیات بر عایدی موتور سیکلت مشابه خودرو است.
مالیات بر عایدی ارز
آخرین قلمی که در سبد دارایی افراد یافت می‌شود، انواع ارز خارجی است. این موضوع، در شرایط نابسامان و جهش نرخ ارز بازار اهمیت زیادی پیدا میکند.
شرایط معافیت بر عایدی ارز چگونه است؟
ارز‌های خریداری شده قبل از اجرای قانون تا میزان معادل دو هزار یورو و تا شش ماه پس از اجرای قانون از مالیات معاف‌اند.
تفاوت مالیات بر عایدی سرمایه با مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده با مالیات بر عایدی سرمایه متفاوت است. برای درک بهتر، جدول زیر به صورت خلاصه تفاوت این دو نوع مالیات را بررسی کردیم:
این طرح می‌تواند سوداگری در حوزه‌های مختلف را کاهش دهد؟
مالیات بر عایدی سرمایه در کشور بایستی با اهدافی چون عدالت، بازتوزیع درآمد و ثروت در جامعه و جلوگیری از سوداگری و سفته بازی در بازار برخی از دارایی‌ها اعمال شود. برای جلوگیری از هجوم نقدینگی‌های سرگردان به یک یا تعدادی از انواع دارایی‌ها و ایجاد تقاضا‌های هیجانی و سوداگرانه، مالیات بر عایدی سرمایه به طور همزمان در همه بازارها بر عواید حاصل از نگهداری این دارایی‌ها اعمال شود. با حذف این چرخه، تقاضا برای نقدینگی در فعالیت‌های سفته‌بازان کم شده، رشد نقدینگی کاهش یافته و به دنبال آن تورم کاهش پیدا میکند . این قادام برای فعالیت‌های سوداگرانه هزینه ایجاد میکند و موجب انتقال سرمایه‌ها از حوزه فعالیت‌های سوداگرانه به حوزه تولید خواهد شد که بیشترین کمک به رشد تولید و پیشرفت اقتصادی است.
مزیت‌های طرح
مالیات بر عایدی سرمایه در صورت اجراء اصولی و سرریز شدن مبالغ اخذ شده در حوزه‌های مولد مانند تولید، طرح‌های عمرانی و … می‌تواند مفید و تاثیرگذار در اقتصاد کشور باشد. از همین رو برخی از مزایای طرح را بررسی می‌کنیم:
- عدالت در پرداخت مالیات (مالیات همه درآمدها اخذ می‌شود.)
- یکپارچگی در نظام پرداخت مالیاتی کشور
- ساماندهی و کنترل سوداگری
- ایجاد درآمد برای دولت
- توزیع مناسب درآمد
- حضور مصرف کننده در بازار
- هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد و رونق تولید
- تاثیرگذار در کاهش تورم کشور
طلا فروشان، نمایشگاه داران خودرو و مشاوران املاک مسکن مشمول طرح مالیات بر عایدی سرمایه هستند؟
خیر، اشخاص تجاری دارای پروانه کسب و پرونده مالیاتی در شمول طرح نیستند.
آیا فعالان بورس نیز شامل طرح مالیات بر عایدی سرمایه هستند؟
در حال حاضر، این گروه از فعالان اقتصادی مالیات بر عایدی سرمایه در نظر گرفته نشده است. عایدی سرمایه حاصل از انتقال اوراق بهادار یا کالای مورد معامله در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس مانند صندوق‌های املاک و مستغلات و گواهی سپرده سکه طلا و … مشمول طرح نخواهند بود.
قانون مالیات بر عایدی سرمایه شامل مواردی خاص مانند مهریه، ارث، وقف، جهیزیه هم است؟
خیر، در طرح کلی مالیات بر عایدی مواردی همچون مهریه، ارث، وقف، جهیزیه را شامل نبوده و معاف از این نوع مالیات هستند.
نکته: طبق آخرین خبر سازمان امور مالیاتی طرح مالیات بر عایدی سرمایه دارای تنفس سه سال بعد از تصویب است. یعنی تا سه سال مالکان می‌توانند اموال خود را بفروشند بدون آنکه مالیاتی پرداخت کنند.
