چگونه توان ریسک‌پذیری خود را تعیین کنیم؟
سطح تحمل ریسک (ریسک‌پذیری) نشان می‌دهد که چقدر می‌توانید نوسانات و ضرر ناشی از سرمایه‌گذاری‌های خود را تحمل کنید. سبد سرمایه‌گذاری شما باید متناسب با سطح تحمل ریسک شما باشد. سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری بالایی دارند ممکن است بخش بزرگی از سبد خود را به دارایی‌های پرنوسان (مانند ارزهای دیجیتال یا سهام) اختصاص دهند، در حالی که افراد ریسک‌گریز ممکن است محافظه‌کارانه‌تر عمل کرده و گروه دیگری از دارایی‌ها (مانند صندوق‌های درآمد ثابت) را علی‌رغم بازدهی کم آن‌ها انتخاب کنند. در این مقاله به بررسی نکاتی می‌پردازیم که باید در تعیین سطح تحمل ریسک یک سرمایه‌گذار در نظر گرفته شوند.
چرا تعیین سطح تحمل ریسک اهمیت دارد؟
تعیین سطح تحمل ریسک در سرمایه‌گذاری به دلایل زیر حائز اهمیت است:
انتخاب سبد سرمایه‌گذاری مناسب
سطح تحمل ریسک مستقیماً بر انتخاب سبد سرمایه‌گذاری مناسب تأثیرگذار است. با توجه به سطح تحمل ریسک، سرمایه‌گذار می‌تواند تصمیم بگیرد که سرمایه خود را در دارایی‌های با ریسک بالا یا پایین قرار دهد. سرمایه‌گذاران با سطح تحمل ریسک بالا ممکن است تمایل داشته باشند تا سبد سرمایه‌گذاری خود را با دارایی‌های با بازده و ریسک بالا تشکیل دهند، در حالی که سرمایه‌گذاران با سطح تحمل ریسک پایین معمولاً به دنبال دارایی‌های با بازده پایین و ریسک کمتر هستند.
مدیریت مناسب ریسک
با توجه به سطح تحمل ریسک، سرمایه‌گذاران می‌توانند استراتژی‌های مدیریت ریسک مناسب خودشان را اعمال کنند. استراتژی‌های مدیریت ریسک شامل متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری، استفاده از ابزارهای مالی مختلف مانند بیمه‌ها و مشتقات مالی، و استفاده از روش های مدیریت ریسک مانند تعیین سقف خطر و تعیین نسبت سرمایه به ریسک می‌شوند.
تعیین اهداف سرمایه‌گذاری
سطح تحمل ریسک به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا اهداف سرمایه‌گذاری خود را به درستی تعیین کنند. با توجه به سطح تحمل ریسک، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیم بگیرند که آیا هدف آن‌ها از سرمایه‌گذاری، حفظ سرمایه است یا کسب بازده بالا. سرمایه‌گذاران با سطح تحمل ریسک بالا معمولاً به دنبال کسب بازده بالا هستند و آمادگی دارند که خطرات بالقوه را به جان بخرند، در حالی که سرمایه‌گذاران با سطح تحمل ریسک پایین اغلب تمایل دارند که حفظ سرمایه خود را در اولویت قرار بدهند و به دنبال دارایی‌هایی با بازده پایین و ریسک کمتر هستند.
به عنوان مثال، برای کسانی که به طور خاص برای بازنشستگی سرمایه‌گذاری می‌کنند، تعیین سطح تحمل ریسک اغلب تحت تأثیر عواملی مانند زمان باقی‌مانده تا بازنشستگی، سطح درآمد مورد نظر در دوران بازنشستگی و هزینه‌های پیش‌بینی شده در دوران بازنشستگی قرار دارد. درک این عوامل به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری معقولانه‌ای انجام دهد.
تفاوت ریسک‌پذیری با ظرفیت ریسک
در ابتدا شاید به نظر برسد که ریسک‌پذیری و ظرفیت ریسک دو اصطلاح مشابه هستند، اما با نگاهی به مفاهیم آن‌ها متوجه می‌شویم که با هم متفاوتند:
ظرفیت ریسک
ظرفیت ریسک عبارت است از توانایی مالی شما برای تحمل نوسانات و زیان‌ها. وضعیت مالی شما ظرفیت ریسک شما را تعیین می‌کند. برای رسیدن به اهداف مالی خود، چقدر می‌توانید (نه اینکه بخواهید) ریسک کنید؟ میزان درآمد، چارچوب زمانی و نرخ بازده، عوامل اصلی تعیین‌کننده ظرفیت ریسک هستند. افراد کم‌درآمد معمولاً ظرفیت ریسک پایینی دارند چون توانایی مالی‌شان برای تحمل نوسانات و زیان‌ها پایین است.
ریسک‌پذیری
ریسک‌پذیری یا همان سطح تحمل ریسک معمولاً به تمایل شخصی شما برای تحمل نوسانات و ضرر‌ها اشاره دارد (اگرچه گاهی اوقات، حتی در این مقاله، به طور گسترده برای اشاره به همه نوع خطرات استفاده می‌شود). واقعاً تا چه حد مایلید (نه این که می‌توانید) پول از دست بدهید؟ تا چه حد ظرفیت عاطفی برای ریسک کردن دارید؟ ریسک‌پذیری بیشتر به استحکام روانی مربوط می‌شود تا توان مالی.
بنابراین، یک سرمایه‌گذار ممکن است ظرفیت ریسک لازم برای انجام سرمایه‌گذاری‌های خاص را دارا باشد، اما به اندازه کافی ریسک‌پذیر نباشد. مثلاً یک جوان ۲۵ ساله سالم و شاداب را تصور کنید که از یک شغل ثابت درآمد بالایی به دست می‌آورد. او یک صندوق اضطراری بزرگ دارد و درآمدش هر ماه بیشتر از مخارجش است. او احتمالاً ظرفیت ریسک بالایی دارد. حالا تصور کنید که او در فقر بزرگ شده و دائماً نگران و نالان از نداشتن پول کافی است. این عامل ممکن است ریسک‌پذیری او را کاهش دهد چون او تمایلی به ریسک کردن یا از دست دادن پول ندارد.
سطح تحمل ریسک شخصی می‌تواند حتی روی ظرفیت ریسک هم تأثیر بگذارد. بنابراین باید اهداف مالی خود را با در نظر گرفتن هر دو مورد بچینید. زمانی که بین ظرفیت و سطح تحمل ریسک شما تناسب برقرار شد، می‌توانید سبد سرمایه‌گذاری خود را به گونه‌ای طراحی کنید که بازده مد نظر شما را ایجاد کند و در عین حال باعث آرامش خاطر شما شود.
چه عواملی میزان تحمل ریسک کلی شما را تعیین می‌کنند؟
همانطور که اشاره کردیم، سطح تحمل ریسک مالی تحت تأثیر عوامل زیادی قرار دارد. هر چیزی در زندگی شما که بر وضعیت مالی و عاطفی شما تأثیر بگذارد می‌تواند روی توان ریسک‌پذیری شما اثرگذار باشد. با این حال، چند فاکتور اصلی وجود دارند که باید آن‌ها را هنگام ارزیابی تحمل ریسک خود در نظر بگیرید:
سن
سرمایه‌گذاران جوان معمولاً سطح تحمل ریسک بالاتری دارند چون آن‌ها توان درآمدزایی بالا، زمان بیشتر برای دستیابی به سود و زمان بیشتر برای جبران ضرر دارند. با نزدیک شدن به دوران بازنشستگی، استراتژی سرمایه‌گذاری شما معمولاً بر سرمایه‌گذاری‌هایی متمرکز می‌شود که مطمئن هستند یا سود ثابتی دارند.
اهداف مالی
هنگام تعیین سطح تحمل ریسک، باید اهداف مالی خود را در نظر بگیرید. به عنوان مثال، اگر برای دستیابی به اهداف خود در دوران بازنشستگی به بازده سالانه 10 درصد نیاز دارید، شاید روی اهداف نوسانی که نیازمند سطح تحملی بیش از بازده سالانه 10 درصد هستند خط بکشید.
درآمد
افراد با درآمد بالا به دلیل داشتن جریان نقدی بیشتر، می‌توانند نوسانات و زیان‌های بیشتری را بپذیرند. با این حال، اگر هزینه‌های ماهانه شما بیشتر از درآمد ماهانه شما یا نزدیک به آن باشد، درآمد بالا در تعیین میزان تحمل ریسک کمتر تأثیرگذار خواهد بود.
وابستگان
داشتن چند فرزند معمولاً به دلیل منابع اضافی مورد نیاز برای تربیت و مراقبت از آن‌ها، سطح تحمل ریسک را کاهش می‌دهد.
بدهی
بدهی تحمل ریسک را کاهش می‌دهد چون این‌ها تعهدات مالی هستند که معمولاً هزینه شما را افزایش می‌دهند. اغلب عاقلانه است که قبل از سرمایه‌گذاری، بدهی با بهره بالا را پرداخت کنید.
سلامتی
برخی از افراد مستعد ابتلا به بیماری‌های خاص هستند و برخی دیگر تحت نظارت جدی پزشک قرار دارند که احتمال بدتر شدن وضعیت‌شان وجود دارد. اگر از قبل، صندوق اضطراری برای پوشش هزینه‌های پزشکی ندارید، سرمایه‌گذاری‌های پرخطر ممکن است انتخاب عاقلانه‌ای نباشند.
سطح تحمل ریسک چگونه بر استراتژی سرمایه‌گذاری شما تأثیر می‌گذارد؟
دانستن سطح تحمل ریسک یک پیش نیاز برای تخصیص صحیح دارایی است. چگونه بین سهام و اوراق قرضه، سرمایه خود را تقسیم خواهید کرد؟ آیا باید در یک صندوق سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری کنید؟ یا ترجیح می‌دهید در چند سهامی که مدنظرتان است سرمایه‌گذاری کنید؟ تا زمانی که سطح تحمل ریسک خود را ارزیابی نکرده باشید، نمی‌توانید به همه این سؤالات به درستی پاسخ بدهید. نحوه تخصیص دارایی و استراتژی سرمایه‌گذاری شما باید بر اساس سطح تحمل ریسک شما انتخاب شوند:
- اگر سطح تحمل ریسک بالایی دارید، شاید بهتر باشد درصد بیشتری از سرمایه‌گذاری خود را به سهام در حال رشد اختصاص دهید تا پرتفولیوی خود را سریعاً بهبود ببخشید.
- اگر سطح تحمل ریسک پایین‌تری دارید شاید بیشتر در دارایی‌های مطمئن مانند اوراق قرضه یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری کنید.
- و اگر سطح تحمل ریسک بسیار ضعیفی دارید ممکن است بخش بزرگ‌تری از دارایی‌های خود را به صورت نقد و معادل‌های نقدی داشته باشید. پول نقد و معادل‌های نقدی تقریبا بدون ریسک هستند. اما جنبه منفی بیش از حد محتاط بودن این است که تورم به مرور زمان ارزش پول شما را کاهش می‌دهد.
در موارد بالا فقط سهام، اوراق قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شده‌اند. اما می‌توانید طبقات دیگری از دارایی را به پورتفولیوی خود جهت تنوع‌بخشی اضافه کنید. به طور کلی هرچه ریسک‌گریزتر باشید، بخش کمتری از سبد خود را باید به سرمایه‌گذاری‌های جایگزین مانند ارزهای دیجیتال اختصاص دهید.
چه زمانی برای ارزیابی سطح تحمل ریسک مناسب است؟
در هر نقطه عطف یا رویدادی از زندگی که بر شرایط مالی شما تأثیر می‌گذارد، باید میزان تحمل ریسک خود را مجدداً ارزیابی کنید. رویداد‌های مهمی مانند ازدواج، بچه‌دار شدن، تغییر شغل، نقل مکان یا دریافت ارث، همگی هشداری برای بازنگری در میزان ریسک‌پذیری شما هستند.
همچنین در نظر گرفتن این نکته مهم است که اکثر بازنشستگان نسبت به سال‌های کاری خود ظرفیت درآمدی بسیار کمتری دارند. بنابراین، آن‌ها معمولاً به شدت به سرمایه‌گذاری، مزایا و مستمری خود برای پوشش هزینه‌های زندگی متکی هستند. با نزدیک شدن به دوران بازنشستگی، ممکن است سطح تحمل ریسک شما کمتر شود. در این حالت شاید بیشتر به سمت سرمایه‌گذاری‌های با درآمد ثابت متمایل شوید تا جریان نقدی ثابتی داشته باشید. شاید هم بخواهید سود سهام خود را سرمایه‌گذاری کنید. همانطور که گفته شد، این فقط یک قانون کلی است. اگر یک بازنشسته چندین دارایی درآمدزا و همسری شاغل داشته باشد، ممکن است هنوز سطح تحمل ریسک بالاتری داشته باشد.
در انتها این نکته همواره یادتان باشد که تعیین سطح تحمل ریسک و دانستن زمان ارزیابی مجدد آن به شما کمک می‌کند سبدی طراحی کنید که به درستی با شخصیت و اهداف شما هماهنگ باشد.
