سامانه توثیق الکترونیکی دارایی چیست و چه مزایایی دارد؟

چطور بدون داشتن ضامن از شبکه بانکی وام بگیریم؟ اگر دنبال فهمیدن راهی برای گرفتن وام و تسهیلات با سامانه توثیق الکترونیکی دارایی و براساس اعتبار شخصی خودتان به جای دو ضامن کارمند رسمی می‌گردید، این مطلب «رده» را بخوانید.

یکسال پیش بود که بانک مرکزی با معرفی سامانه ستاره وعده داد امکان وثیقه گذاشتن دیگر اموال مانند سهام و سپرده بانکی در دیگر بانک‌ها هم مهیا شود. با اضافه شدن این ویژگی به سهام بورس و شرکت‌ها و امکان استفاده از آن‌ها به عنوان ضمانت و وثیقه، تمایل بیشتری برای سرمایه‌گذاری در سهام ایجاد خواهد شد. یکی از مشکلات افراد برای گرفتن وام از شبکه بانکی نداشتن اعتبار و ضامن لازم است. یعنی بانک برای دادن وام به شما ازتان ضمانت‌هایی مانند سند ملکی، وثیقه معتبر یا در نهایت چند ضامن می‌خواهد، اما خیلی‌ها که خانه‌ای برای گرو گذاشتن ندارند و دنبال گرفتن وام خرد هستند، این جور وقت‌ها به مشکل می‌خورند. با راه‌اندازی سامانه توثیق الکترونیکی دارایی، مشکل این افراد حل می‌شود. اما بعد از یکسال چند بانک امکان گذاشتن وثیقه الکترونیکی دارایی را مهیا کرده‌اند؟

کدام بانک‌ها سامانه توثیق الکترونیکی دارایی دارند؟

با اینکه یکسال از وعده بانک مرکزی برای راه‌اندازی سامانه الکترونیکی «ستاره سمات» می‌گذرد، اما تنها چهار بانک وارد این سامانه شده‌اند و امکان گذاشتن وثیقه‌هایی مانند سهام و سپرده‌های بانکی را برای ضمانت اعطای وام‌های خرد تا سقف ۳۰۰میلیون تومان مهیا کرده‌اند. بانک ملی، بانک صادرات، بانک رسالت و بانک مهر ایران، بانک‌هایی هستند که در این سامانه خدمات به متقضیان می‌دهند. اما فراموش نکنید قبل از ورود به سامانه ستاره سمات، باید در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت شوید.

سامانه وثیقه گذاشتن دارایی

در دنیای امروز بخش زیادی از دارایی‌های مردم را سهام و اوراق بهادار و اموال دیگر تشکیل می‌دهد. دارایی‌هایی که تا پیش از این با وجود ارزش مالی و اعتبار در بازار سرمایه، امکان وثیقه گذاری برای صاحبانشان را نداشتند؛ آن هم در حالی که در نظام‌های حقوقی و مالی دنیا وثیقه گذاشتن سهام و اوراق مورد قبول است.

«ستاره» در واقع اختصاری از عبارت سامانه توثیق الکترونیک روشمند و هوشمند است. هدف از راه‌اندازی سامانه ستاره هوشمند کردن و الکترونیکی شدن وثیقه‌گذاری در ایران است. در یک کلام سامانه توثیق سهام یک نوآوری بزرگ در حوزه پرداخت‌های مدت‌دار به حساب می‌آید. معماری این سامانه به گونه‌ای طراحی شده تا دارایی‌های مردم -همان سهام، اوراق بهادار یا هر سرمایه دیگر- در اختیار نهاد و شرکتی که قرار است به آنها اعتبار یا تسهیلات خرید بدهد، قرار بگیرد.

سامانه ستاره با در اختیار گذاشتن یک دسترسی الکترونیکی به تمام دارایی درخواست‌کننده اعتبار و تسهیلات، خیال تسهیلات‌دهنده را بابت ضمانت بازگشت سرمایه‌اش آسوده می‌کند. در واقع متولی باید بتواند احراز هویت، احراز دارایی و احراز قیمت انجام دهد و همچنین باید بتواند دستور وثیقه قرار گرفتن دارایی، فرمان آزادسازی، فروش یا افزایش وثیقه را صادر کند. در یک کلام تمام اختیارات لازم را برای وثیقه گرفتن دارایی در اختیار بگیرد.

آشنایی با سفته الکترونیکی و مزایای آن

ستاره چه وثیقه‌هایی را قبول می‌کند؟

آنطور که گفته‌های مسئولان در روز افتتاحیه برمی‌آید این سامانه قرار است مفصل‌تر شود ولی فعلا این وثایق را می‌پذیرد:

• سهام
• سپرده‌های بانکی

و به زودی این دارایی‌ها هم به سامانه ستاره اضافه خواهند شد:

• سکه
• اندوخته بیمه‌عمر
• گواهی کسر از حقوق
• سهام عدالت
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری

میزان ارزش این وثیقه‌ها، میزان نقدینگی درخواستی را مشخص می‌کند و با نظر قوه قضاییه تایید می‌شود.

سامانه ستاره چطور کار می‌کند؟

برای مثال فردی برای دریافت اعتبار یا تسهیلات خرید به سایت‌‌ها یا شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمات مراجعه می‌کند؛ این شرکت با اتصال به سامانه ستاره، می‌تواند دارایی‌های احراز شده فرد، مثلاً سهام، سپرده بانکی یا هر سرمایه دیگری را از نهاد متولی آن نوع خاص از دارایی استعلام کند و بدین ترتیب روند توثیق انجام شود. با یک مثال شیوه کار سامانه ستاره را برای معرفی دارایی افرادی که درخواست گذاشتن وثیقه دارند، شرح می‌دهیم؛

فرض کنید شخصی 100 میلیون تومان را در یک بانک سپرده‌گذاری کرده و بانک هم سپرده‌گذاری او را تایید کرده است. براساس تایید بانک، تمام اطلاعات سپرده این فرد در سامانه ستاره قابل‌ مشاهده است. علاوه بر این، همان فرد 200 میلیون تومان هم سهام و اوراق بهادار دارد که نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است. از سمت دیگر، او 100 میلیون تومان هم اندوخته بیمه عمر دارد که نزد یکی از شرکت‌های بیمه قرار دارد.

هر ۳ دارایی این فرد به دلیل اتصال نهادهایی که او در آنها سپرده دارد، به سامانه ستاره قابل مشاهده و احراز است. حالا این فرد برای خرید اقساطی به فروشگاهی رفته است. به دلیل اینکه فروشگاه خرید اقساطی در زمره فروشگاه‌های عضو سامانه ستاره قرار می‌گیرد، با اتصال به سامانه و وارد کردن کد ملی متقاضی، دارایی‌های احراز و تایید شده او را از طریق نهادهای متولی مشاهده می‌کند. با توافق فرد و فروشنده روی یکی از ۳ دارایی، با اتصال به درگاه توثیق، تراکنش توثیق انجام شده و این درخواست به نهادهای متولی دارایی ارسال شده و عملیات وثیقه گذاشتن دارایی اعلامی او انجام می‌شود.

در نهایت هم بعد از پرداخت اقساط دستور آزادسازی وثیقه به صورت خودکار صادر می‌شود و دارایی فرد از توثیق سامانه بیرون می‌آید.

راه‌اندازی سامانه سامانه توثیق الکترونیک بانک صادرات

در تاریخ 29 آبان سال 1402 عضو هیات مدیره بانک صادرات اعلام کرد که سامانه توثیق الکترونیک این بانک از همین روز آغاز به کار کرده است. یاسر مرادی عضو هیات مدیره این بانک در این مورد به تسنیم گفت: براساس سامانه (ست) که با همکاری وزارت اقتصاد و بانک مرکزی، توسط بانک صادرات پیاده سازی شده، کلیه دارایی هایی که افراد (در گام اول سهام بورسی، بیمه های عمر) و (در گام بعدی کلیه سپرده های بانکی نزد کلیه بانک ها، سهام عدالت و یارانه ها، سیم کارت موبایل، طلای خانگی، مجوز معدن و هر دارایی که مالیت داشته و قابلیت نقدشوندگی باشد) افراد می توانند بدون مراجعه به بانک و براساس ضریب تعیین شده در سامانه به وثیقه بگذارند. اگر تسهیلات نکول شود یا نتوانند بدهی خود را پرداخت کنند، بانک راسا نسبت به نقد کردن وثایق اقدام می کند. با این سامانه نیازی نیست که افراد برای ضمانت یا وثیقه گذاری به بانک مراجعه کنند.