چگونه ضرر بورس را جبران کنیم؟

جبران ضرر در بورس چیست؟

خاک‌خورده‌های بازار جمله‌ای دارند که احتمالا تجربه شخصی خودشان است: «ضرر بورس را خود بورس می‌تواند جبران کند.» آن‌ها می‌دانند فعالیت در بورس همیشه همراه با سود نیست و احتمال شکست و ضرر هم وجود دارد. اما به تجربه دریافته‌اند که بازار هرگز به پایان نمی‌رسد و ضررهای امروز همیشگی نیستند. بنابراین تلاش می‌کنند روش‌هایی برای کاهش شدت ضرر در پیش بگیرند و به دنبال موقعیت‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری و خرید سهام باشند.

نکته: راهکاری که یک معامله‌گر برای جبران ضرر در پیش می‌گیرد ممکن است برای معامله‌گر دیگر مناسب نباشد. برای انتخاب راهکار مناسب باید قبل از هر چیز روحیات خودتان و استراتژی سرمایه‌گذاری شخصی‌تان را بشناسید تا بتوانید بهترین شیوه را انتخاب کنید.

حد ضرر یا استاپ لاس در بورس چیست؟

راهکارهای جبران ضرر در بورس

برای جبران ضرر در بورس راهکارهای مختلفی وجود دارد؛ احتمالا صبر کردن، کم کردن میانگین، شناسایی حد ضرر و رفتن سراغ معاملات بعدی مهم‌ترین راهکارهایی است که معامله‌گران برای جبران ضرر در پیش می‌گیرند. بیایید این راهکارها را مرور کنیم.

برای جبران ضرر صبر داشته باشید

مهم‌ترین نکته‌ای که هر معامله‌گری باید در هنگام خرید سهام در نظر داشته باشد این است که سهم خوب را در قیمت خوب بخرد. اگر بر اساس تحلیل منطقی سهمی را برای سبد سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اید و این سهم را در قیمت مناسبی خریده‌اید، نباید آن‌قدرها نگران ضرر باشید. ممکن است بعد از خرید شما بازار به دلایل مختلف دچار هیجان و نوسان منفی شود و معامله شما وارد زیان شود، اما اگر انتخاب درستی کرده باشید، بهتر است صبر کنید تا هیجان بازار فروبخوابد و قیمت سهم شما هم به ارزش آن برسد. ممکن است این فرایند کمی طولانی شود، ولی در بازه‌های زمانی طولانی، معمولا قیمت و ارزش به یکدیگر نزدیک می‌شوند. پس اگر سهمی را در قیمت مناسب خریده‌اید، نگران افت قیمت آن نباشید و برای جبران ضررهای این‌چنینی عجله نکنید. بهترین معامله‌گران صبورترین معامله‌گرانند.

نکته: صبوری برای جبران ضرر فقط زمانی معنا دارد که سهم را با تحلیل درست خریده باشیم. خرید سهام بی‌بنیاد و زیان‌ده در قیمت‌های بالا و نگهداری آن‌ها برای مدت طولانی به هیچ وجه روش مناسبی برای فعالیت در بازار نیست.

کم کردن میانگین برای جبران ضرر

یکی دیگر از روش‌های جبران ضرر در بورس کم کردن میانگین خرید است. در این روش معامله‌گر برای اینکه زیانش را سریع‌تر جبران کند، در محدوده‌های حمایتی سهم اقدام به خرید مجدد می‌کند تا میانگین خریدش پایین‌تر بیاید. به این ترتیب دیگر لازم نیست برای جبران ضرر، صبر کند تا قیمت سهم به قیمت خرید اولیه برسد و در موج صعودی بعدی، سریع‌تر به قیمت سربه‌سر و بعد از آن به سود می‌رسد.

البته کم کردن میانگین اصول و قواعدی دارد که هر معامله‌گری باید این اصول را مطابق استراتژی کلی خود به کار بگیرد، وگرنه ممکن است فرصت‌های معاملاتی بعدی در سهم‌های دیگر را از دست بدهد. مهم‌ترین نکته این است که کم کردن میانگین خرید باید در سهم‌هایی صورت بگیرد که بنیاد مناسبی دارند و انتظار می‌رود در آینده نزدیک وارد موج صعودی شوند. سهم‌هایی که بنیاد خوبی ندارند و قیمت آن‌ها به‌صورت حبابی بالا رفته، ممکن است بعد از ریزش‌های سنگین نیز تا مدت زیادی وارد فاز صعودی نشوند و خرید مجدد به قصد کم کردن میانگین صرفا باعث افزایش زیان شود.

شناسایی ضرر و کسب سود در معاملات بعدی

یکی از اصولی که معامله‌گران باید به کار بگیرند تا جلوی زیان‌های بزرگ گرفته شود، پایبندی به حد ضرر است. برای اینکه به اهمیت حد ضرر پی ببریم بهتر است نگاهی به جدول جبران ضرر در بورس بیندازیم.

جدول جبران ضرر در بورس

جدول زیر نشان می‌دهد که وقتی معامله‌ای وارد زیان می‌شود، با چه مقدار سود می‌تواند جبران شود.

این جدول نشان می‌دهد که برای جبران ضرر ۵ درصدی، حدودا ۵ درصد سود لازم است، اما هرچه میزان زیان بیشتر می‌شود، به سود بیشتری برای جبران نیاز است. مثلا ضرر ۲۰ درصدی را می‌شود با ۲۵ درصد سود جبران کرد، ولی برای جبران ضرر ۶۰ درصدی به سود بیش از ۱۵۰ درصدی نیاز است.

فرمول محاسبه درصد کسب سود برای جبران ضرر در بورس

اگر کنجکاوید که بدانید درصدهای جدول بالا چگونه به دست می‌آید، باید با فرمول محاسبه درصد سود برای جبران ضرر آشنا شوید. این فرمول از این قرار است:

• x: قیمت خرید اولیه
• y: قیمت کنونی
• n: درصد سود لازم برای جبران زیان

مثال محاسبه درصد سود لازم برای جبران ضرر

فرض کنید سهمی را با قیمت ۲۰۰ تومان خریده‌اید و قیمت این سهم اکنون به ۱۵۰ تومان رسیده است. برای محاسبه درصد سود لازم برای جبران افت قیمت این سهم از فرمول بالا استفاده می‌کنیم:

پس برای جبران چنین زیانی، به سودی در حدود ۳۳ درصد نیاز داریم.

 

فلسفه رعایت حد ضرر در همین جدول خلاصه شده است؛ اگر زمانی که بین ۱۵ تا ۲۰ درصد در زیان هستیم، حد ضررمان را فعال کنیم و از معامله خارج شویم، می‌توانیم به‌راحتی در معاملات بعدی با کسب سود ۱۸ تا ۲۵ درصدی زیان‌مان را جبران کنیم. اما اگر به حد ضرر پایبند نباشیم و ضررمان به محدوده‌های ۵۰ الی ۶۰ درصد برسد، جبران این ضرر کار دشواری خواهد بود، زیرا کسب سود ۱۵۰ درصدی از معاملات بعدی کار چندان ساده‌ای نیست.

به همین دلیل است که سهامداران قدیمی می‌گویند نباید روی سهم خاصی تعصب داشت و اگر نگهداری سهم خاصی به زیان‌مان باشد، بهتر است پیش از آنکه زیان زیادی سنگین شود آن سهم را بفروشیم و با خاطری آسوده سراغ معاملات بعدی برویم.

نکته: بهتر است شیوه شناسایی ضرر را در معاملاتی به کار بگیریم که از ابتدا اشتباه بوده‌اند یا مفروضات تحلیل‌شان تغییر کرده است. شناسایی ضرر و خروج از سهامی که بنیاد مناسبی دارند و تحلیل‌ها نشان‌دهنده ارزندگی آن هستند ممکن است استراتژی درستی نباشد. بهتر است در چنین سهامی از استراتژی کاهش میانگین استفاده کنیم.

هنگام ریزش یا سقوط بورس چه کنیم؟

توصیه مهم اول: به فکر انتقام‌جویی از بازار نباشید

درست است که گفتیم بهترین راه برای جبران ضررهای بورس خود بورس است، اما این حرف به معنای آن نیست که باید انتقام‌مان را از بورس بگیریم! معامله‌گرانی که نتوانند احساسات‌شان را کنترل کنند و بعد از زیان، دست به معاملات احساسی و بدون منطق بزنند، به‌راحتی شکست می‌خورند و زیان‌شان ممکن است چند برابر شود. یادتان باشد بورس همیشه هست و سالانه هزاران تازه‌وارد با رویاهای آن‌چنانی وارد این بازار می‌شوند و بعد از چند معامله بد عطای آن را به لقایش می‌بخشند و می‌روند. اگر می‌خواهید فعالیتی ادامه‌دار در بازار داشته باشید، نباید به فکر جبران سریع ضررها و شکست‌دادن بازار باشید. بلکه باید از اشتباه‌های گذشته درس بگیرید و آن اشتباه‌ها را در معاملات بعدی تکرار نکنید تا اینکه بتوانید به‌مرور تسلط بیشتری به معاملات‌تان پیدا کنید و به سودهای مناسب برسید.

توصیه مهم دوم: مسئولیت زیان‌های خود را بپذیرید

اگر سری به سایت‌ها و کانال‌ها و گروه‌های بورسی بزنید، افراد بسیاری را خواهید دید که زمین و زمان را به ناسزا گرفته‌اند و دیگران (حقوقی‌های خبیث، بازیگران سهم، سهامداران عمده، دولت، مجلس، بانک مرکزی و …) را مقصر زیان‌هایشان می‌دانند. این نوع فرافکنی‌ها ممکن است برای تخلیه بار روانی زیان‌های ما مفید باشد، اما بدون شک برای ادامه فعالیت‌مان در بورس مرگبار است.

اولین گام برای جبران ضرر در بورس، حتی پیش از انتخاب راهکار مناسب، این است که مسئولیت اشتباه‌مان را بپذیریم و ببینیم آن اشتباه چه بوده است تا بعدا بتوانیم از آن اجتناب کنیم. مثلا اگر به توصیه رئیس دولت سهمی را خریده‌ایم و آن سهم وارد زیان شده، دیگر این اشتباه را تکرار نکنیم و در آینده با توصیه هیچ احدی سهم نخریم! یا اگر در هنگام خرید سهم به سودآوری شرکت توجهی نکرده‌ایم و سهم شرکتی را خریده‌ایم که زیان‌ده است، سهامدار عمده شرکت را مسئول زیان‌مان قلمداد نکنیم. بهتر از این اشتباه هم درس بگیریم و در آینده دنبال سهام شرکت‌هایی باشیم که سودآوری مناسبی دارند یا اینکه انتظار می‌رود در آینده نزدیک از زیان به سود برسند.

توصیه مهم سوم: مقیاس معاملات‌تان را به‌تدریج بالا ببرید

این توصیه برای کسانی است که می‌خواهند وارد بازار شوند و هنوز طعم زیان‌های سنگین را نچشیده‌اند. چنین کسانی برای اینکه جلوی ضرر و زیان‌های سنگین را بگیرند، بهتر است از همان ابتدا با سرمایه اندک کارشان را شروع کنند و سپس به‌مرور و با کسب تجربه سرمایه بورسی‌شان را افزایش دهند.

کسانی که در آغاز کار سرمایه‌های سنگینی وارد بورس می‌کنند، بخصوص اگر این پول سرمایه کار و زندگی‌شان باشد، در صورت زیان کار چندانی از دست‌شان برنخواهد آمد و ممکن است فشار روانی ناشی از چنین زیانی باعث شود تصمیم‌های هیجانی بگیرند و بخش بزرگی از سرمایه‌شان را از دست بدهند. پس یادمان باشد که بورس به کسی بدهکار نیست و در بلندمدت به کسانی سود می‌رساند که پایبند به تحلیل باشند و از معاملات هیجانی دوری کنند.