آشنایی با چک ضمانت و نحوه نوشتن آن
چک ضمانت چیست؟
فرض کنید کارخانه‌ای محصولاتش را برای فروش به یک نفر واگذار می‌کند. اما برای ضمانت گرفتن پول محصولات فروخته شده از او چک ضمانت می‌گیرد. یا مستاجری برای تعهد پرداخت به موقع اجاره هر ماه و تحویل دادن خانه در پایان موعد قرارداد به صاحبخانه چک ضمانت می‌دهد. به این چک‌ها در اصطلاح چک ضمانت یا چک تضمینی گفته می‌شود. قانون هم برای اینکه طرفین معامله بدون ترس از عواقب سختگیرانه چک، پای میز معامله بنشینند، شرایط حقوقی متفاوتی برای این نوع چک در نظر گرفته است.
انواع چک ضمانتی
با توجه به نوع معامله‌ای که هر فرد باید انجام دهد، چک‌های ضمانت مختلفی صادر می‌شود. یادتان باشد نوع معامله در نحوه نگارش چک تضمینی تاثیرگذار است. صدور و گرفتن چک ضمانت در این معامله‌ها مرسوم است:
- چک تضمینی انتقال سند
- چک تضمینی وام
- چک تضمینی اجاره‌خانه
- چک تضمینی کاری
- چک تضمینی تخلیه
- چک تضمینی بانکی و…
شرایط حقوقی چک تضمینی
حواس‌تان باشد که موقع گرفتن یا دادن چک تضمینی، نباید آنها را نقدی به حساب آورد، چون تا زمانی که طرفین معامله خلاف توافق عمل نکرده‌اند، این چک تنها امانتی است که دست یکی از طرفین معامله می‌ماند تا ضامن حسن انجام کار یا عمل به تعهدات باشد و نه پولی در دست یکی.
شرایط صدور چک ضمانتی در قانون جدید
تا پیش از ورود چک‌های صیاد به سیستم بانکی، چک سفید و بدون تاریخ هم به عنوان چک تضمینی مورد تایید بود، اما در قوانین جدید چک ضمانت حتما باید تاریخ و مشخصات صادرکننده و گیرنده روی برگ چک درج شده باشد. تاریخ اعتبار چک ضمانت از لحظه صادر شدن هم 3 سال است و بعد از آن ارزش حقوقی نخواهد داشت.
چک ضمانتی وصف کیفری ندارد
در قوانین صدور چک آمده که چک‌های ضمانت، فاقد وصف کیفری هستند؛ یعنی دارنده نمی‌تواند بابت چکی که برای تضمین یک معامله یا تعهد دریافت کرده، شکایت کیفری کند و اگر قبل از اثبات انجام نشدن تعهد، اقدام به نقد کردن چک تضمینی کند، مرتکب خیانت در امانت شده است، مگر آنکه دادگاه درباره‌اش حکم صادر کند.
نحوه نوشتن چک ضمانت
فرقی بین نحوه نگارش چک ضمانت و چک‌های عادی وجود ندارد. پس برای نوشتن آن باید تمام مندرجاتی را که روی برگه چک وجود دارد، دقیق و خوانا پر کنید؛
- چک ضمانت حتما باید دارای امضا و تاریخ وصول باشد
- مبلغ آن هم مانند چک‌های عادی باید به حروف و عدد نوشته شود
- هیچ خط‌خوردگی‌ای نباید روی برگه چک ضمانت وجود داشته باشد، در غیر این صورت اعتبارش را از دست می‌دهد و ارزش حقوقی ندارد
- رو یا پشت برگه چک قید شود که برای تضمین صادر شده است
نکته: حتما در برگه قراردادی که بسته‌اید، مشخصات چک را کامل بنویسید و دلیل دادنش به طرف دیگر معامله را هم ذکر کنید.
نحوه وصول و مطالبه چک تضمینی
اگر به هر ترتیبی تعهدات طرفین انجام نشود و کار به گرفتن خسارت برسد، دارنده چک ضمانت برای جبران خسارت نمی‌تواند آن را به شعبه بانک ببرد و دارنده تنها از طریق محاکم حقوقی باید نسبت به وصول چک ضمانت اقدام کند.
البته چون چک تضمینی خاصیت کیفری ندارد، دارنده باید به دادگاه برود و اثبات کند صادرکننده به تعهدات در قرارداد عمل نکرده و باید چک ضمانت را بابت خسارت این خلف وعده نقد کند. اگر طرفین معامله در محل دیگری جز محل اقامت صادرکننده چک قرارداد بسته باشند یا محل انجام تعهد جای دیگری باشد یا مکان بانک صاحب چک در جایی دیگر باشد، در دادگاه‌های هر ۳ محل امکان طرح شکایت وجود دارد.
چک موردی چیست؟ +نحوه دریافت آن
کارایی چک تضمینی
همه قراردادها دارای شرایط و تعهداتی است که طرفین قرارداد بابت حسن انجام این تعهدات می‌توانند به همدیگر چک ضمانت بدهند تا در صورت انجام نشدن هر کدام از این‌ها، با تکیه بر امکان وصل چک ضمانت از سمت دیگر معامله خسارت‌شان را بگیرند.
البته نقد کردن چک تضمینی و گرفتن خسارت، مانند چک‌های عادی نیست و روند پیچیده‌تری دارد و دادگاه باید حکم نهایی را درباره کیفیت اجرای بندهای قرارداد و قصور احتمالی هر کدام از طرفین بدهد.
