نحوه عملکرد صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه چگونه است؟

صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه یا Venture Capital Fund واسطه‌ای بین سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و فعالیت‌های اقتصادی پرریسکند. به دلیل همین ریسک بالاست که افراد حقیقی عادی نمی‌توانند مشارکت حداکثری در این صندوق‌ها داشته باشند و بخش عمده سرمایه صندوق‌های جسورانه از طریق سرمایه‌گذاران حقوقی، شامل نهادهای بانکی، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های بازنشستگی و غیره، تامین می‌شود.

برای مقایسه، می‌شود به این نکته اشاره کرد که سرمایه‌گذارانی که سهام شرکت‌ها را می‌خرند در معرض ریسک‌هایی از قبیل ریسک‌های اقتصاد کلان و ریسک‌های بازار سرمایه قرار می‌گیرند، اما صندوق‌های جسورانه بسیاری ریسک‌های دیگر از جمله ریسک شدت رقابت، قوانین و مقررات، سهم بازار، تجربه پایین مدیریتی در استارتاپ‌ها و غیره را متحمل می‌شوند. ضمن اینکه احتمال شکست این نوع فعالیت‌ها زیاد است و در چنین حالتی حتی ممکن است سرمایه تزریق‌شده را هم نتوانند به سرمایه‌گذاران برگردانند.

ترکیب دارایی در صندوق سرمایه گذاری جسورانه

صندوق‌های جسورانه معمولا ۶۰ تا ۶۵درصد از دارایی‌شان را کسب‌وکارهای نوپا و روبه‌رشد سرمایه‌گذاری می‌کنند و ۳۵ تا ۴۰درصد باقی‌مانده را اوراق با درآمد ثابت می‌خرند یا به شکل سپرده بانکی نگهداری می‌کنند.

لیست صندوق های درآمد ثابت

صندوق جسورانه مناسب سرمایه‌گذاری برای چه افرادی است؟

چه ریسک‌هایی دارد؟

تا اینجا با ماهیت صندوق‌های جسورانه آشنا شدیم و دیدیم که خطرپذیری در سرمایه‌گذاری ویژگی اصلی این نوع صندوق‌هاست. پس نباید انتظار داشت سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند سرمایه‌شان را وارد این صندوق‌ها کنند افراد عادی باشند. سرمایه‌گذاران عادی اغلب دوست دارند سود تضمین‌شده دریافت کنند و اگر کمی ریسک‌پذیرتر باشند سراغ سرمایه‌گذاری در سهام یا صندوق‌های سهامی می‌روند. اما چند نفر را سراغ دارید که حاضر باشند سرمایه‌شان را روی کسب‌وکاری بگذارند که امکان دارد شش ماه دیگر کاملا شکست بخورد و فعالیتش متوقف شود؟

بالاتر هم اشاره کردیم که مشتریان اصلی صندوق‌های جسورانه شخصیت‌های حقوقی از قبیل نهادهای مالی، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه و غیره‌اند. بعضی از صندوق‌های جسورانه هم برای مشارکت افراد حقیقی شرایط خاصی در نظر می‌گیرند. برای نمونه، افراد حقیقی برای ورود به صندوق جسورانه آرمان آتی باید حداقل ۵۰۰ میلیون تومان سرمایه داشته باشند و هر سرمایه‌گذار برای ورود به این صندوق ملزم است حداقل ۱۰ واحد از واحدهای این صندوق را خریداری کند.

فهرست صندوق‌های جسورانه در ایران

در سال‌های اخیر، شاهد رشد و توسعه انواع ابزارهای مالی در ایران بوده‌ایم که صندوق‌های جسورانه یکی از این ابزارها بوده است. طبق فهرستی که در سایت شرکت فرابورس از صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه وجود دارد (لینک: https://www.ifb.ir/MFT/VC.aspx)، در حال حاضر ۱۶ صندوق جسورانه در ایران فعالیت می‌کنند که گردانندگان هر کدام حوزه مشخصی برای فعالیت‌شان انتخاب کرده‌اند. در جدول زیر می‌توانید فهرست کامل این صندوق‌ها را مشاهده کنید.

مراحل سرمایه‌گذاری در صندوق جسورانه

روش سرمایه‌گذاری در صندوق‌های جسورانه تفاوت خاصی با روش سرمایه‌گذای در صندوق‌های معمولی ندارد، البته به شرط اینکه شرایط لازم برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را داشته باشید. ساده‌ترین و بهترین راه برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها مراجعه به سایت رسمی صندوق مورد نظر و طی مراحل لازم برای خرید واحدهای آن صندوق است.

واحدهای بعضی از صندوق‌های جسورانه در بورس معامله می‌شود و برای سرمایه‌گذاری در آن‌ها باید کد بورسی داشته باشید. برای دریافت کد بورسی ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام کنید و پس از احراز هویت در این سامانه، در یکی از کارگزاری‌های فعال ثبت‌نام کنید. سپس با استفاده از سیستم معاملات آنلاین این کارگزاری، واحدهای صندوق مورد نظرتان را بخرید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و استارتاپ‌ها

شرکت نوپا یا استارتاپ (به انگلیسی «startup») به کسب‌وکاری گفته می‌شود و به‌تازگی تأسیس شده، رشد سریعی دارد و از راه‌حل‌های نوآورانه استفاده می‌کند. در سال‌های اخیر، روند پیشرفت تکنولوژی باعث شده استارتاپ‌های زیادی در این حوزه فعال شوند و تعدادی از آن‌ها در مدتی کوتاه به حدواندازه‌های شرکت‌های بزرگ برسند. فیسبوک، آمازون، گوگل و مایکروسافت از معروف‌ترین استارتاپ‌هایی‌اند که به این درجه رسیده‌اند. در ایران هم دیجی‌کالا، دیوار، اسنپ، تپسی و بسیاری از شرکت‌های ریزودرشت دیگر را می‌شود در ردیف استارتاپ‌های موفق به حساب آورد.

کسب‌وکارهای نوپا در دوره شکل‌گیری‌شان به‌شدت نیاز به تامین مالی دارند و از آنجا که ثبات مالی این کسب‌‌وکارها پایین است، نمی‌توانند به‌راحتی از تسهیلات بانکی استفاده کنند و همین جاست که صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه وارد می‌شوند. این صندوق‌ها سرمایه لازم برای رشد چنین کسب‌وکارهایی را فراهم می‌کنند، کسب‌وکارهایی که از طرفی امکان شکست‌شان بالاست، ولی از طرف دیگر در صورت موفقیت رشد بسیار چشمگیری خواهند داشت.

نکته: سرمایه‌ای که صندوق‌های جسورانه در اختیار کسب‌وکارهای جدید می‌گذارند فقط از جنس سرمایه مالی نیست و این امکان وجود دارد که این صندوق‌ها مشاوره‌های عملیاتی و مدیریتی هم به این نوع فعالیت‌ها ارائه بدهند.

سرمایه گذاری کلاغی در بورس چیست؟

مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در صندوق جسورانه

همان‌طور که می‌شود حدس زد، مهم‌ترین مزیت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های جسورانه سود انتظاری بالای این صندوق‌هاست. به عبارت دیگر، دارندگان واحدهای این صندوق‌ها، با تحمل ریسک بیشتر، می‌توانند انتظار داشته باشند که در مقایسه با گزینه‌های سرمایه‌گذاری معمول، سود بیشتری هم دریافت کنند. بعضی کارشناسان سود انتظاری این صندوق‌ها در یک بازه ۷ تا ۱۰ ساله را چیزی در حدود ۷ تا ۱۰ برابر سرمایه اولیه تخمین می‌زنند.

نکته: صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه برای مدیریت ریسک‌شان و افزایش احتمال موفقیت، معمولا روی چند کسب‌وکار سرمایه‌گذاری می‌کنند و سعی می‌کنند کسب‌وکارهایی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند که ریسک پایین‌تری داشته باشند.

مهم‌ترین عیب صندوق‌های جسورانه هم ریسک بالای آن‌هاست. سرمایه‌گذارانی که حاضرند این حد از ریسک را تحمل کنند، آماده‌اند تا در صورت شکست بیش از نیمی از سرمایه اولیه یا حتی تمام آن را از دست بدهند. این سرمایه‌گذاران می‌دانند که ماهیت کسب‌وکارهای نوپا به‌گونه‌ای است که احتمال دارد به‌راحتی از شرکت‌های رقیب شکست بخورند و ناچار شوند کارشان را تعطیل کنند. برای همین است که این صندوق‌ها علاوه بر تأمین سرمایه مالی، تلاش می‌کنند هم‌زمان با تزریق سرمایه مالی، بخشی از مدیریت کسب‌وکار را هم در دست بگیرند تا در صورت نیاز بتوانند این کسب‌وکار را در جهت موردنظر خودشان هدایت کنند.

مزایا و معایب صندوق‌های جسورانه از نگاه کسب‌وکارها

خوب است صندوق‌های جسورانه را از نگاه استارتاپ‌ها هم بسنجیم. بهترین راه برای این کار این است که ببینیم این صندوق‌ها چه مزایا و معایبی برای استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا دارند. این شرکت‌ها برای توسعه سریع خودشان نیاز به منابع مالی دارند و یکی از بهترین راه‌ها برای تأمین این منابع، صندوق‌های جسورانه‌اند. شرکتی که بتواند از طریق صندوق‌های جسورانه به منابع مالی دسترسی پیدا کند، معمولا از مزایای زیر نیز بهره‌مند خواهد شد:

صندوق‌های جسورانه معمولا ۶۰ تا ۶۵درصد از دارایی‌شان را کسب‌وکارهای نوپا و روبه‌رشد سرمایه‌گذاری می‌کنند و ۳۵ تا ۴۰درصد باقی‌مانده را اوراق با درآمد ثابت می‌خرند یا به شکل سپرده بانکی نگهداری می‌کنند

• مشاوره تجاری: صندوق‌های جسورانه معمولا نیروهایی دارند که در بازارهای خاصی تخصص دارند. این کارشناسان می‌توانند دانش‌شان را در اختیار شرکت‌های نوپا بگذارند و به موفقیت‌شان کمک کنند.
• مشاوره مدیریتی: بسیاری از کسانی که دنبال راه‌انداختن شرکتی جدید می‌روند ممکن است مهارت‌های مدیریتی مناسبی نداشته باشند. شاید حتی ترجیح‌شان این باشد که تمام وقت‌شان را روی قسمت‌های فنی پروژه‌شان بگذارند و وارد حوزه‌هایی که در تخصص‌شان نیست نشوند. صندوق‌های جسورانه می‌توانند در این زمینه هم به شرکت‌ها‌ی سرمایه‌پذیر کمک کنند.
• مشاوره برای جذب نیروی کار مناسب: صندوق‌های جسورانه می‌توانند به شرکت‌های سرمایه‌پذیر کمک کنند تا مناسب‌ترین افراد را استخدام کنند، افرادی که بتوانند به شرکت در مسیر توسعه کمک کنند.

صندوق‌های جسورانه به دنبال آن نیستند که به شرکت‌های نوپا پول قرض بدهند و در آینده این پول را به همراه سودش پس بگیرند. این صندوق‌ها در ازای تأمین مالی شرکت‌های کوچک، شرایط خاصی دارند که گاهی ممکن است برای این شرکت‌ها دردسرساز باشد.

• مسائل مدیریتی: همان‌طور که اشاره کردیم، صندوق‌های جسورانه در ازای سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های نوپا، تلاش می‌کنند یکی از اعضای گروه خودشان را وارد تیم مدیریتی شرکت تازه‌تأسیس کنند. چنین دخالتی گاهی می‌تواند از لحاظ مدیریتی به نفع شرکت باشد، ولی ممکن است به اختلافاتی هم در سطح مدیریتی دامن بزند.
• مسائل مربوط به سهام: صندوق‌های جسورانه گاهی اوقات از شرکت‌های سرمایه‌پذیر می‌خواهند که بخش مهمی از سهام‌شان را در اختیار این صندوق بگذارند. گاهی ممکن است این صندوق‌ها بیش از ۵۰درصد سهام این شرکت‌ها را طلب کنند و عملا به تصمیم‌گیرنده اصلی شرکت تبدیل شوند.

جمع‌بندی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه بنا به ماهیت‌شان روی استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا سرمایه‌گذاری می‌کنند، یعنی شرکت‌های کوچکی که انتظار می‌رود در مدتی کوتاه رشدی فوق‌العاده داشته باشند. به همین دلیل سود انتظاری صندوق‌های جسورانه بسیار بیشتر از شیوه‌های سرمایه‌گذاری عادی است. اما از طرف دیگر، احتمال شکست در این نوع سرمایه‌گذاری‌ها هم بالاست و ممکن است سرمایه اولیه هرگز برنگردد. به همین دلیل صندوق‌های جسورانه تلاش می‌کنند اولا روی چند شرکت مختلف سرمایه‌گذاری کنند و ثانیا با مشاوره‌های مدیریتی و تجاری، احتمال موفقیت شرکت‌های سرمایه‌پذیر را بالا ببرند.