آشنایی با حق تقدم سهام

حق تقدم سهام زمانی به سهامدار تعلق می‌گیرد که شرکت قصد افزایش سرمایه از محل آورده و مطالبات داشته باشد و سهامدار در مجمع فوق‌العاده تصویب افزایش سرمایه شرکت کند.

البته منظور از شرکت در مجمع این نیست که سهامدار حتما باید در این گردهمایی شرکت کند، بلکه کافی است در تاریخ برگزاری این مجمع سهام آن شرکت را داشته باشید. در این حالت بعد از مجمع افزایش سرمایه، تعدادی حق تقدم به سهامدار تعلق می‌گیرد و به سبد دارایی‌هایش افزوده می‌شود.

 

حق تقدم سهام چیست؟

وقتی شرکتی افزایش سرمایه می‌دهد، تعداد سهام آن افزایش پیدا می‌کند. افزایش سرمایه از محل آورده و مطالبات هم به این معنا است که به ازای هر برگه سهم جدید، باید مبلغ ۱۰۰ تومان به حساب شرکت واریز شود. اما سهامداران قبلی شرکت این حق را دارند که درصد مالکیت خودشان در شرکت را حفظ کنند. به بیان ساده‌تر، اگر سهامداری قبل از افزایش سرمایه مالک ۵ درصد از شرکت باشد، این حق را دارد که بعد از افزایش سرمایه هم مالکیت ۵ درصدی خودش را حفظ کند. برای این کار، تعدادی حق تقدم در اختیار سهامدار قرار می‌گیرد تا با پرداخت ۱۰۰ تومان به ازای هر حق تقدم، درصد مالکیت خودش در شرکت را حفظ کند.

بقیه نوشته‌های «رده» درباره بورس را اینجا بخوانید

مثلا فرض کنید شرکتی ۱۰۰۰ سهم دارد و می‌خواهد سهامش را ۱۰۰ درصد از محل آورده افزایش دهد و به ۲۰۰۰ سهم برساند. فرض کنید یکی از سهامداران شرکت قبل از افزایش سرمایه مالک ۵ درصد شرکت باشد. در این حالت، این سهامدار قبل از افزایش سرمایه مالک ۵۰ سهم از شرکت بوده است. برای اینکه این سهامدار بعد از افزایش سرمایه بتواند مالکیت ۵ درصدی‌اش را حفظ کند باید تعداد سهامش به ۱۰۰ سهم برسد. برای همین باید ۵۰ حق تقدم دریافت کند. این سهامدار می‌تواند با پرداخت ۱۰۰ تومان به ازای هر کدام از حق تقدم، حق تقدم‌ها را به سهم عادی تبدیل کند و تعداد سهامش را به ۱۰۰ سهم برساند.

 

نحوه و مهلت استفاده از حق تقدم

همان‌طور که گفتیم، سهامدارانی که حق تقدم دریافت می‌کنند می‌توانند با پرداخت ۱۰۰ تومان به ازای هر حق تقدم، حق تقدم‌هایشان را به سهم معمولی تبدیل کنند. برای انجام این کار سهامداران باید فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کنند و بعد از واریز مبلغ موردنظر، رسید پرداخت وجه را همراه با فرم افزایش سرمایه برای شرکت بفرستند.

مهلت استفاده از حق تقدم، شماره حساب شرکت و نحوه ارسال فرم شرکت در افزایش سرمایه (که می‌تواند از طریق فکس، پست یا ایمیل باشد) در اطلاعیه‌ای که از طرف شرکت منتشر می‌شود ذکر شده است. شرکت ملزم است تمام این اطلاعات را در سایت کدال منتشر کند.

نکته یک: اگر می‌خواهید در این نوع از افزایش سرمایه شرکت کنید و حق تقدم‌تان را به سهم تبدیل کنید، واجب است اطلاعیه‌های شرکت درباره فرایند افزایش سرمایه و به‌ویژه جزئیات مربوط به پرداخت مبلغ حق تقدم را به دقت بخوانید. اگر یادتان برود یا فرصت را از دست بدهید، راهی برای جبران نیست. همان‌طور که گفته شد شرکت موظف است این اطلاعیه را در سایت کدال منتشر کند، اما اکثر شرکت‌ها علاوه بر کدال، این اطلاعیه را در سایت رسمی خودشان هم منتشر می‌کنند. پس دنبال کردن سایت شرکت‌هایی که سهامشان را دارید، فراموش نشود.

نکته ۲: گاهی ممکن است سهامدار از شرکت مطالباتی داشته باشد. مثلا سود سهام به سهامدار تعلق گرفته باشد، اما سهامدار این سود را دریافت نکرده باشد و این پول در حساب شرکت مانده باشد. در این صورت سهامدار می‌تواند مبلغ اسمی حق تقدم‌ها را از محل این مطالبات پرداخت کند. در فرم افزایش سرمایه مطالبات سهامدار مشخص شده است و سهامدار می‌تواند هنگام پر کردن فرم، می‌تواند موافقت کند که مبلغ حق تقدم‌هایش از محل مطالبات او از شرکت برداشت شود. در این حالت، اگر مطالبات سهامدار کفایت کند، دیگر لازم نیست مبلغی به حساب شرکت واریز کند. به همین دلیل است که به این نوع افزایش سرمایه افزایش سرمایه از محل آورده و مطالبات گفته می‌شود.

نکته ۳: طبق قانون بورس، مهلت استفاده از حق تقدم سهام نباید کمتر از ۶۰ روز باشد.

روش تشکیل سبد سهام

 

خرید و فروش حق تقدم سهام

بعد از اینکه حق تقدم‌ها به سبد سهامداران اضافه می‌شود، معمولا ۲ تا ۳ ماه فرصت وجود دارد تا سهامداران مبلغ اسمی حق تقدم‌ها (۱۰۰ تومان به ازای هر حق تقدم) را پرداخت کنند.

اما در این بازه سهامدارانی که به هر دلیلی نخواهند از حق تقدم سهام استفاده کنند می‌توانند حق تقدم‌شان را بفروشند. سهامداران دیگر هم می‌توانند این حق تقدم‌ها را بخرند و در مهلت تعیین شده مبلغ اسمی حق تقدم‌های خریداری شده را پرداخت کنند تا حق تقدم‌هایشان به سهم معمولی تبدیل شود.

 

نماد حق تقدم چیست؟ ح آخر نمادها یعنی چه؟

اگر سهامداری در مهلت مقرر فرم افزایش سرمایه را پر نکند و حق تقدم‌هایش را نفروشد، اصطلاحا گفته می‌شود از حق تقدم‌هایش استفاده نکرده است. در انتهای مهلت تعیین‌شده برای استفاده از حق تقدم‌ها، شرکت حق‌تقدم‌های استفاده‌نشده را حراج می‌کند و پس از کسر کارمزد، مبلغ حاصل را به حساب سهامداران می‌ریزد

در سری مطلب «بورس به زبان ساده» گفتیم که هر شرکت حاضر در بورس یک نماد معاملاتی مخصوص به خودش دارد. نماد حق تقدم هر شرکت هم با افزودن حرف «ح» به انتهای نماد معاملاتی آن شرکت ساخته می‌شود. مثلا اگر شرکت فولاد مبارکه اصفهان که نماد معاملاتی آن «فولاد» است، بخواهد از محل آورده افزایش سرمایه بدهد، نماد معاملاتی حق تقدش می‌شود «فولادح».

هر نمادی هم که به حرف «ح» منتهی باشد در واقع حق تقدم یکی از شرکت‌های حاضر در بورس است. پس اگر دیدید نمادی به حرف «ح» ختم شده است، مطمئن باشید که حق تقدم است و حواس‌تان باشد در خرید آن دچار اشتباه نشوید.

نماد بورسی

حق تقدم سهام استفاده نشده چه می‌شود؟

اگر سهامداری در مهلت مقرر فرم افزایش سرمایه را پر نکند و حق تقدم‌هایش را نفروشد، اصطلاحا گفته می‌شود از حق تقدم‌هایش استفاده نکرده است. در انتهای مهلت تعیین‌شده برای استفاده از حق تقدم‌ها، شرکت حق‌تقدم‌های استفاده‌نشده را حراج می‌کند و پس از کسر کارمزد، مبلغ حاصل را به حساب سهامداران می‌ریزد.

 

دامنه نوسان قیمت حق تقدم سهام به چه میزان است؟

در حال حاضر دامنه نوسان قیمت حق تقدم‌ها دو برابر دامنه نوسان قیمت سهام عادی است. به عبارت ساده‌تر؛ قیمت حق تقدم‌ها می‌تواند از منفی ۱۰ درصد تا مثبت ۱۰ درصد نوسان کند. همین دامنه نوسان بالا باعث می‌شود عده‌ای از سهامداران که ریسک‌پذیری بالاتری دارند در بازه‌های زمانی کوتاه اقدام به خریدوفروش حق‌تقدم‌ کنند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که اگر در بازار سرمایه تازه‌کارید یا ریسک‌گریز هستید، با نگاه نوسان‌گیری اقدام به خریدوفروش حق تقدم نکنید.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست

چه موقع حق تقدم بخریم؟

به‌طور کلی شرکت در افزایش سرمایه از محل آورده و مطالبات، دریافت حق تقدم و تبدیل حق تقدم‌ها به سهام معمولی می‌تواند بین ۳ تا ۶ ماه طول بکشد. پس شرکت در این فرایند در وهله اول برای کسانی مناسب است که دیدگاه کوتاه‌مدت ندارند و می‌خواهند برای میان‌مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری کنند.

نکته بعدی اینکه گاهی ممکن است بین قیمت سهام و حق تقدم آن شکاف قیمتی قابل توجه ایجاد شود. مثلا قیمت سهم ۱۰۰۰ تومان باشد و قیمت حق تقدم آن ۷۰۰ تومان. در این حالت اگر حق تقدم ۷۰۰ تومانی را بخرید و ۱۰۰ تومان آن را پرداخت کنید، قیمت سهم برایتان ۸۰۰ تومان تمام می‌شود، در حالی که قیمت روز آن سهم ۱۰۰۰ تومان است. در این موقعیت، سهامدارانی که نگاه بلندمدت‌تری دارند و تحلیل‌شان این است که قیمت این سهم روندی افزایشی دارد، از این شکاف قیمتی استفاده می‌کنند و به جای خریدن سهام معمولی، حق تقدم آن را می‌خرند و تبدیل به سهم می‌کنند.

پس برای خریدن حق تقدم باید دو نکته را در نظر بگیریم: اول اینکه نگاه خودمان در سهامداری میان‌مدت (بیشتر از ۶ ماه) و بلندمدت (بیشتر از یک سال) باشد و دوم هم اینکه تحلیل‌مان این باشد که سهام شرکت در آینده روند صعودی خواهد داشت.