همه چیز درباره سامانه ساتنا

سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا) در آذر 1385 توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران راه‌اندازی شد. هدف اصلی این سامانه، تسهیل و تسریع انتقالات بین‌بانکی الکترونیک بود. هدف اولیه ساتنا جایگزینی برای چک‌های رمزدار بین‌بانکی و اسکناس‌های فیزیکی بود و امکان انتقال وجه به صورت آنی و الکترونیکی را فراهم کرد.

سامانه ساتنا مشابه سیستم‌های تسویه ناخالص آنی (RTGS) در سایر کشورها مانند Fedwire در ایالات متحده و TARGET2 در اتحادیه اروپا است. این سیستم‌ها نیز برای انتقالات بزرگ و فوری بین‌بانکی طراحی شده‌اند و ویژگی‌های مشابهی مانند تسویه آنی و نهایی دارند.

این سامانه با توجه به مجموعه راه‌های ارتباطی به وجود آمده‌اش میان تمامی بانک‌های فعال در سراسر کشور با بانک مرکزی، وظیفه انتقال آنلاین و حضوری پول بین بانک‌ها را به عهده دارد. تسویه تمامی مبادلات بین بانکی همان طور که از نام این سامانه پیداست در لحظه انجام می‌شود. در ادامه به ویژگی و شرایط خاص این نوع از انتقال وجه در سیستم بانکی خواهیم پرداخت.

ساتنا مخفف عبارت  “سامانه تسویه ناخالص آنی”  است.

مزایای استفاده از ساتنا یا سامانه تسویه ناخالص آنی

شاید مهمترین مزیت استفاده از ساتنا را باید بالا رفتن حداکثری ضریب امنیت در انواع نقل و انتقال‌ها بدانیم، به‌خصوص وقتی مبلغ مورد نظر بالا بوده یا گیرنده آن دور باشد. اما بقیه مزیت‌های ساتنا غیر از امنیت، این‌هاست؛

1. اگر سرعت در انتقال وجه اهمیت دارد، ساتنا بهترین گزینه است چون حداکثر در نیم‌ساعت پول منتقل می‌شود.
2. هیچ نیازی به چک و حمل و نقل آن نخواهد داشت به طبع نیاز مراجعه به بانک گیرنده وجه را هم از بین خواهد برد.
3. خطر مفقود شدن یا سرقت وجود ندارد و ریسک انتقال وجوه بین بانکی به‌خصوص در مبالغ کلان را از بین می‌برد.

ساعت کار سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا)

انتقال وجه ساتنا در ساعات کاری بانک‌ها انجام می‌شود. در روزهای تعطیل رسمی، انتقالات ساتنا (سامانه تسویه ناخالص آتی) انجام نمی‌شود. 

• انتقال وجه در سامانه ساتنا معمولاً در کمتر از ۳۰ دقیقه انجام می‌شود، اما ممکن است بسته به حجم تراکنش‌ها و شرایط فنی بانک، کمی بیشتر زمان ببرد. پس از هر درخواست برای انجام عملیات ساتنا یک بازه زمانی نیم تا یک ساعته را برای انتقال پولتان در نظر بگیرید.
• امکان بازه زمانی ساعات انتقال وجه ساتنا و همین‌طور صدور حواله با بخشنامه‌های بانک مرکزی تغییر می‌کند (مثلا در روزهای پایانی سال یا روزهای تعطیلی بابت پاندمی یا آلودگی هوا و…). پس -به هر تقدیر- حواستان جمع باشد که روی این سامانه به عنوان واریز دقیق پول حساب نکنید و ساعتی را برای انتقال وجه در نظر نگیرید و قول ندهید.

سقف انتقال وجه ساتنا

• امکان انتقال وجه‌های مبتنی بر سپرده مانند: انتقال وجه ساتنا، پایا و عادی از طریق برنامک‌های psp‌های مجاز با پرداخت یار‌ها مقدور نیست.

مراحل استفاده حضوری از سامانه ساتنا

•  مراجعه به شعبه بانک: 

به یکی از شعب بانک خود مراجعه کنید و درخواست انتقال وجه ساتنا را بدهید.

• تکمیل فرم ساتنا:

فرم دستور پرداخت الکترونیکی بین‌بانکی (ساتنا) را از کارمند بانک دریافت کنید.

اطلاعات مورد نیاز شامل شماره شبا حساب مقصد، مبلغ انتقال، و سایر جزئیات را در فرم وارد کنید.

• ارائه مدارک هویتی:

مدارک هویتی خود مانند کارت ملی و دفترچه حساب را به کارمند بانک ارائه دهید. 

 در صورت نیاز به انتقال مبالغ بالا، ممکن است اسناد و مدارک مربوط به معامله نیز درخواست شود. (بالای 200 میلیون تومان)

• پرداخت کارمزد:

مبلغ کارمزد را در حساب خود پیش بینی کنید. معمولا به صورت خودکار از حساب شما توسط کارمند بانک برداشت می‌شود.

• دریافت رسید:

پس از انجام انتقال، نسخه دوم فرم را به عنوان رسید نزد خود نگه دارید. 

شماره پیگیری تراکنش را در رسید یادداشت کنید تا در صورت نیاز به پیگیری، از آن استفاده کنید.

کارمزد یا هزینه انتقال وجه در ساتنا

کارمزد ساتنا یا تسویه ناخالص آنی بر اساس آخرین بخشنامه کارمزدها توسط بانک مرکزی در اردیبهشت ماه 1402 به صورت زیر است: 

0/02 درصد مبلغ هر تراکنش تراکنش تا سقف  28000 هزار تومان

به عنوان مثال قصد انتقال وجه 130 میلیون تومانی را به صورت ساتنا داریم، مبلغ کارمزد آن:

26.000=0/02*130.000.000

پس کارمزدی که بایستی پرداخت کنید 26000 تومان است. در نظر داشته باشید با افزایش مبلغ انتقال وجه، حداکثر مبلغ کارمزد پرداختی شما 28000 تومان خواهد بود.

• نکته مهم که بایستی توجه کنید این است که انتقال وجه ساتنا به صورت حضوری و غیرحضوری کارمزد یکسان دارد و با نحوه محاسبه کارمزد انتقال وجه پایا متفاوت است.

نحوه پیگیری حواله ساتنا

اولین موضوع مهمی که برای پیگیری تراکنش‌های ساتنا بایستی در نظر بگیریم، در اختیار داشتن شماره پیگیری حواله ساتنا است. همیشه رسید تراکنش‌های خود را نگهداری کنید تا در صورت نیاز به پیگیری، شماره پیگیری را در دسترس داشته باشید. راه دستیابی به شماره پیگیری حواله ساتنا را به صورت زیر برای شما گرد هم آورده‌ایم:

فهرست شماره تماس مرکز ارتباط با مشتریان بانک‌ها

علل عدم امکان انتقال پول از طریق وجه ساتنا

• حساب مقصد مسدود کلی یا مسدود واریز باشد.
• حساب مقصد بسته شده باشد.
• از داشتن کد سیاح حساب خود و حساب مقصد اطمینان داشته باشید.
• در صورت داشتن تعدد حساب معمولا پایا توسط بانک مرکزی عودت می‌خورد.
• چنانچه دارنده حساب مقصد فوت شده باشد.
• در استعلام کد شهاب و نهاب مشکلی باشد.
• حساب مقصد از اتباع باشد.

تفاوت ساتنا با پایا

همانطور که می‌دانید هردوی این سیستم‌ها سامانه‌هایی برای انتقال وجوه بین بانک‌های مختلف است. هر دوی آن‌ها هم مطمئن‌اند و هم از بالاترین سرعت ممکن برخوردارند. اما هرکدام شرایط و قوانین خاص خود را دارند؛

• زمان‌بندی انتقال وجه: ساتنا عملیات انتقال را نهایتا طی نیم‌ساعت به انجام می‌رساند ولی این در حالی است که سیستم پایا همین عملیات را در ساعت‌های ثابتی به انجام می‌رساند و انتقال وجه آنی نیست.
• سقف مبلغ قابل انتقال: طی بخشنامه‌ای که بانک مرکزی در دی 1400 به شبکه بانکی داده، محدودیتی برای سامانه ساتنا به وجود آمده و امکان انتقال از حداقل مبلغ 50 میلیون تومان به بالا قابل انجام است.
• شیوه واریز وجه: در سیستم ساتنا تسویه حساب و واریز به حساب مشتری به صورت تک تک و در زمان درخواست به بانک مرکزی و بانک مقصد ارسال می‌شود؛ هم اکنون بین 2 ثانیه تا 20 دقیقه در بانک‌های مختلف متفاوت است. اما در پایا ارسال به بانک در ساعت‌های مشخصی و به صورت دسته‌ای از بانک مبدا به بانک مقصد صورت می‌گیرد.

تفاوت ساتنا با سامانه پل چیست؟

همانطور که می‌دانید بانک مرکزی سامانه پل را برای جابه‌جایی راحت‌تر پول راه‌اندازی کرده. اما سوال اینجاست که چه مزیت یا تفاوتی با شیوه‌های قبلی انتقال وجه دارد؟

• استفاده از شماره حساب به‌جای شماره شبا: سامانه پل از شماره حساب برای جابه‌جایی و انتقال پول استفاده می‌کند. بانک‌هایی به این سامانه پیوسته‌اند که شماره حساب‌های استانداردی داشته باشند. پس برای جابه‌جایی شماره حساب دقیق طرف مقابل نیاز دارید.
• انتقال پول با کارمزد کمتر: سامانه ساتنا هم مانند سامانه پل، پول را آنی منتقل می‌کند ولی کارمزد پل کمتر و به‌صرفه‌تر است. اما نکته در سقف جابه‌جایی است. در ساتنا از 50 میلیون به بالا به طور آنی منتقل می‌شود، ولی در سامانه پل، سقف انتقال پول، ۱۵ میلیون تومان است.
• انتقال در ساعت کاری: تفاوت دیگر این دو سامانه بانک مرکزی در ساعت انتقال است. ساتنا همه دستورهای حواله پول را در ساعت اداری و حداکثر در نیم‌ساعت انجام می‌دهد ولی سامانه پل (به ادعای مسئولان سامانه) در تمام ساعات شبانه‌روز انجام می‌شود.

نکته: در یک نگاه کلی، سامانه پل و ساتنا مکمل هم هستند. اگرچه محدودیت ساعت کاری وجود دارد ولی در انتقال سریع پول، چرخه را کامل می‌کنند. اگرچه یکی به شماره شبا نیاز دارید و دیگری به شماره حساب. اگر می‌خواهید اطلاعات کامل‌تری درباره این سامانه تازه بانک مرکزی به دست آورید، این لینک را بخوانید.

جدول مقایسه انتقال وجه در سیستم بانکی و مقایسه با انتقال وجه ساتنا

امکان انتقال وجه ساتنا برای بیش از یک شخص

در بانکداری غیرحضوری برخی بانک‌ها به انواع دیگری از انتقال وجه به عنوان انفرادی، گروهی یا فایلی مواجه شده‌اید. این امکان برای انتقال از نوع ساتنا به صورت گروهی و فایلی مقدور است. انتقال وجه گروهی و فایلی دارای شرایطی است که ما در رده آن را بررسی کرده‌ایم.

پیشنهاد رده:

• اگر نیاز به انتقال مبالغ بالا دارید، می‌توانید از ترکیب ساتنا و پایا استفاده کنید. به عنوان مثال، ۲۰۰ میلیون تومان از طریق ساتنا و ۱۰۰ میلیون تومان از طریق پایا انتقال دهید. این روش می‌تواند به شما کمک کند تا سقف انتقال وجه را افزایش دهید.
• در جریان باشید، ساتنا برای نوع خاصی از حساب نیست و تمامی انواع حساب‌های جاری، پس‌انداز و کوتاه‌مدت می‌توانند دستور پرداخت صادر کنند. 
• اگر طرف شما پول لازم است و مبلغ آن بالا است، انتقال وجه ساتنا را در اولویت خود قرار دهید.
• اگر شخص حقوقی/حقیقی هستید و حسابتان تجاری، همان اول درخواست افزایش سقف انتقال وجه ساتنا خود را به بانک بدهید تا بررسی شود.